Η «θωράκιση» των εκπαιδευτικών και ο ρόλος του παιδοψυχολόγου

1 Μπορεί το σχολείο να εντοπίσει και να καταγράψει εγκαίρως περιστατικά κακοποίησης;

Το σύγχρονο σχολείο μπορεί και οφείλει να εντοπίζει, να καταγράφει και να παραπέμπει τις περιπτώσεις κακοποίησης και παραμέλησης σε δομές παιδικής προστασίας και ψυχικής υγείας. Για να γίνει αυτό χρειάζεται:

• Να έχει αυτή τη δικαιοδοσία και να είναι νομικά κατοχυρωμένο γι’ αυτήν. Ενας λόγος που οι εκπαιδευτικοί δεν «ανοίγουν» αυτές τις περιπτώσεις είναι γιατί αισθάνονται «ακάλυπτοι» από τον νόμο και «εκτεθειμένοι» απέναντι στη βία των γονέων.

• Nα υπάρχει συγκεκριμένο δίκτυο «σχολείο - δομή ψυχικής υγείας - δομή παιδικής προστασίας» το οποίο να συνεδριάζει μηνιαίως για να μελετάει τις ύποπτες περιπτώσεις και να σχεδιάζει τις παρεμβάσεις για τις διαπιστωμένες.

• Tο όλο πνεύμα πρέπει να χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια στήριξης και θεραπείας μιας προβληματικής οικογένειας, χωρίς διάθεση τιμωρίας, αποκλεισμού και στιγματισμού. Αλλιώς, οι περισσότεροι των εκπαιδευτικών θα αρνηθούν να συνεργαστούν.

2 Τι πρέπει να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί για να επιτελέσουν τον ρόλο αυτό;

Θα μπορούσα να σας απαντήσω στο ερώτημά σας αν μου διαθέτατε όλο τον χώρο της εφημερίδας! Τόσο μεγάλο είναι το θέμα της φυσικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής, ηθικής, κοινωνικής κακοποίησης! Θα εστιάσω την απάντησή μου σε δύο σημεία: οι εκπαιδευτικοί πρέπει μέσω σεμιναρίων να εκπαιδευτούν για να αναγνωρίζουν τις βασικές ενδείξεις παθολογικής έντασης και διαταραχής στο παιδί. Σχηματικά θα έλεγα: τάση απόσυρσης, τάση υπερβολικής ευερεθιστότητας, πτώση στη σχολική απόδοση, επαναλαμβανόμενες ασθένειες. Κάποιες φορές τα παιδιά μέσα από τα σχέδια ή τις εκθέσεις τους, άμεσα ή έμμεσα, μιλούν για την κακοποίησή τους. Με βάση τα παραπάνω, ο υποψιασμένος εκπαιδευτικός να απευθυνθεί στον διευθυντή του σχολείου και στη συνέχεια το θέμα να τεθεί στο δίκτυο. Πάντως είναι ουτοπία να νομίζουμε ότι μπορεί οι εκπαιδευτικοί να αποκτήσουν υψηλού βαθμού γνώσεις στην αναγνώριση της κακοποίησης. Αρκεί το να είναι ευαισθητοποιημένοι, να δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους μαθητές και να είναι παρατηρητικοί. Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στα θέματα της κακοποίησης πρέπει να το διαθέτει ο παιδοψυχολόγος του σχολείου, κάτι που θα επιτευχθεί με την εισαγωγή των αντιστοίχων μαθημάτων στο πανεπιστήμιο και που συνεχώς θα καλλιεργείται με συνεχή σεμινάρια επιμόρφωσης. Αυτός θα προχωρήσει σε διερευνητικές συναντήσεις με όλους τους εκπαιδευτικούς που σχετίζονται με το παιδί για να διαμορφώσει πληρέστερη εικόνα. Αυτός θα κατέχει τα εργαλεία για να κάνει την πρώτη αξιολόγηση του παιδιού μέσα στο σχολικό πλαίσιο. Αρα ο νόμος θα πρέπει να επιτρέπει να γίνει αυτή η εκτίμηση χωρίς την έγκριση των γονέων ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτός θα αποτελεί τον σταθερό σύνδεσμο στο τριμερές δίκτυο.

Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής, απαντάει σε τρία κρίσιμα ερωτήματα.

3 Πόσο σημαντικό είναι να «τρέξουν» οι διαδικασίες μετά την αποκάλυψη της περίπτωσης;

Eίναι εξαιρετικά σημαντικό. Αν οι διαδικασίες μείνουν στη μέση από αδράνεια των επαγγελματιών ή κάποιο νομικό παράθυρο που θα βρει κάποιος δικηγόρος (γιατί πολλές φορές στις διαδικασίες υπάρχουν και παραβλέψεις ή αστοχίες), ο δράστης θα ενδυναμωθεί και θα συνεχίσει την κακοποίηση απέναντι στο θύμα, που θα παρουσιάσει πολύ μεγάλη ψυχική, σωματική και κοινωνική διαταραχή.