Γιατί βάλλονται οι κλασικές σπουδές

Κύριε διευθυντά

Ηκατάργηση της γνώσης αρχαίων ελληνικών και λατινικών ως απαραίτητης προϋπόθεσης εισαγωγής στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Princeton προκάλεσε κριτικά σχόλια στην «Κ», όχι μόνο από ειδήμονες (Α. Χανιώτης, Τ. Θεοδωρόπουλος, Α. Νεχαμάς) αλλά και από το ευρύτερο κοινό, με αναφορές στην επιστολή μου της 29.5.21.

Δικαίως εκφράζεται η ελπίδα ότι οι νέες κλασικές σπουδές (στις ΗΠΑ τουλάχιστον, όπου η απόφαση του Princeton αποδεικνύεται ήδη προπομπός ανάλογων πανεπιστημιακών μεταρρυθμίσεων) θα διευρύνουν το φοιτητικό κοινό και θα δημιουργήσουν συγγένειες με τους κλάδους της Ιστορίας, της Λογοτεχνίας, της Φιλοσοφίας, της Κοινωνιολογίας. Την ελπίδα αυτή συμμερίζεται εμφανώς –και μάλιστα προτάσσει σαν δικαιολογία για την απόφαση που έλαβε– η επιτροπή Diversity and Equity του Princeton. Αξίζει να σημειώσουμε ότι τρία από τα τέσσερα μέλη της είναι έγκριτοι ακαδημαϊκοί μελετητές με σημαντικό έργο, ενώ ο τέταρτος είναι ο Dan-el Padilla Peralta, στον οποίο αναφέρθηκα εκτενώς στην επιστολή της 29.5.21.

Η απόφαση της επιτροπής καλύπτει δύο πυκνογραμμένες σελίδες αναρτημένες στο Διαδίκτυο (princeton\classics\ diversityandequity). Αναφέρεται στις μακροχρόνιες σχέσεις των Κλασικών Σπουδών με τον «συστημικό ρατσισμό» της αποικιοκρατίας και της δουλείας, κατακρίνει τις ευεργεσίες, χορηγίες και επιλογές μεγάλων ιστορικών προσωπικοτήτων που ευεργέτησαν το Princeton διαχρονικά (από τον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ George Washington μέχρι τον Woodrow Wilson, εικοστό όγδοο πρόεδρο των ΗΠΑ που είχε διατελέσει και πρόεδρος του Princeton!), αναθεωρεί και αρνείται να συνεχίσει την παραδοσιακή «παραδειγματική πολιτιστική θεώρηση» Αθήνας και Ρώμης. Η ίδια επιτροπή ανακοινώνει την εφεξής μελέτη και διδαχή «ιδεών και τρόπων έκφρασης μεταξύ αρχαίας Ελλάδας, Αιγύπτου και Μέσης Ανατολής, μεταξύ της Ρώμης και των εχθρών της στη Βόρεια Αφρική και ιδιαίτερα των κοινών πολιτιστικών στοιχείων μεταξύ τους», όπως και «σχέσεις αρχαίων λαών με το φυσικό τους περιβάλλον». Γενικά οι αποφάσεις της επιτροπής διατυπώνονται με αναθεωρητική σαφήνεια, συνδέονται πλήρως με παράλληλες ενέργειες του πανεπιστημίου σε διοικητικούς και εκπαιδευτικούς τομείς, ενθαρρύνουν την ένταξη των φοιτητών σε νέα, αναθεωρημένα προγράμματα σπουδών όπου οι κλασικές σπουδές κατέχουν δευτερεύοντα ρόλο και όπου τα πρωτότυπα κείμενα των κλασικών συγγραφέων υποτιμώνται συλλήβδην σαν εκφραστές δηλητηριωδών ιδεών με ρατσιστικές προκαταλήψεις και βίαιες παρενέργειες.

Η απόφαση της επιτροπής Κλασικών Σπουδών του Princeton προφανώς εκφράζει τις αναθεωρητικές απόψεις του Dan-el Padilla Peralta και των συνοδοιπόρων του, όχι μόνο όπως μειοψηφικά εκδηλώνονται ήδη σε πολλές σχολές Κλασικών Σπουδών αμερικανικών πανεπιστημίων, αλλά και σε πολιτικοποιημένες οργανώσεις, όπως το Black Lives Matter και οι λαϊκιστικές ακροδεξιές ομάδες των Ρεπουμπλικανών (όπου χρησιμοποιείται ακόμα μετά το Καπιτώλιο το ανιστόρητο σύνθημα «μολών λαβέ»).

Δεν υπάρχει αμφιβολία λοιπόν ότι οι ελπίδες επέκτασης των Κλασικών Σπουδών σε ευρύτερο φοιτητικό κοινό, συγκεκριμένα στις ΗΠΑ, θα αποδειχθούν φρούδες, αν όχι ανασταλτικές πολλών εκπαιδευτικών, μορφωτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων. Προφανή, άμεσα παραδείγματα προσφέρουν η Αρχαιολογία, η Φιλολογία (από την παπυρολογία μέχρι την κατανόηση κειμένων) και η Τέχνη (ιδιαίτερα επιγραφές, αγγεία, επιτύμβια, κ.λπ.).

Το London Hellenic Prize επέλεξε φέτος σαν νικητή του τον Αμερικανό Τσικάνο θεατρικό συγγραφέα Louis Alfaro για τις εξαιρετικά επιτυχημένες διασκευές έργων του Σοφοκλή και του Ευριπίδη που παρουσιάζονται στο Λος Αντζελες και στη Νέα Υόρκη τα τελευταία χρόνια. Οι Ελληνες τραγωδοί μιλάνε Spanglish στους μεταναστευτικούς πληθυσμούς των ΗΠΑ και του Μεξικού. Ελπίζω στο ενθουσιώδες κοινό του Alfaro να συμμετέχει και ο καθηγητής του Princeton Dan-el Padilla Peralta. ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΣΧΟΣ

Director, The London Hellenic Prize