Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ePaper

Το παιχνίδι της Τουρκίας στο στόµα του λύκου

Τα σχέδια Ερντογάν για το Αφγανιστάν

Της ΕΥΡΥ∆ΙΚΗΣ ΜΠΕΡΣΗ

Το Αφγανιστάν, γνωστό ως «νεκροταφείο αυτοκρατοριών», θα αποτελέσει άραγε και ταφόπλακα των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Ταγίπ Ερντογάν στην Κεντρική Ασία; Στις ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται στη χώρα µε την αποχώρηση των αµερικανικών στρατευµάτων και την προέλαση των Ταλιµπάν, η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει ρόλο µεσολαβήτριας, εγχείρηµα παρακινδυνευµένο, το οποίο όµως της αποδίδει πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη.

Η κατάσταση στο Αφγανιστάν, ένα µήνα πριν από την ολοκλήρωση της αποχώρησης των αµερικανικών στρατευµάτων, µπορεί να περιγραφεί µόνο ως δραµατική. Το πιο ενθαρρυντικό που έχουν να πουν οι Αµερικανοί επιτελείς είναι ότι η επικείµενη κατάληψη της χώρας από τους Ταλιµπάν «δεν είναι νοµοτελειακή». Στην πράξη ίσως το ερώτηµα είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί µέχρι οι Ταλιµπάν να επικρατήσουν πλήρως και ποια εξωτερική δύναµη µπορεί να τους επηρεάσει.

Οι Ταλιµπάν, φορείς αποκρουστικών µεσαιωνικών αντιλήψεων, είχαν εκδιωχθεί από την εξουσία το 2001 µε την επέµβαση των ΗΠΑ και των συµµάχων τους, ως τιµωρία για τη φιλοξενία που προσέφεραν στον Οσάµα µπιν Λάντεν και στην Αλ Κάιντα. Οι ΗΠΑ παρέµειναν στο Αφγανιστάν, στηρίζοντας την κυβέρνηση που εγκατέστησαν στην Καµπούλ και ελπίζοντας ότι µπορεί να υπάρξει σταθερότητα, την ώρα που το αντάρτικο εις βάρος τους επέµενε. «∆ιαπράξαµε ύβρη», δήλωσε ο επικεφαλής της ελεγκτικής υπηρεσίας του Πενταγώνου, Τζον Σόπκο. «Πιστέψαµε ότι µπορούµε να πάρουµε µια χώρα που ήταν σε απελπιστική κατάσταση το 2001 και να τη µετατρέψουµε σε µικρή Νορβηγία».

Μεγάλες φιλοδοξίες τρέφει τώρα και η Αγκυρα, επιδιώκοντας να

διατηρήσει στη χώρα δύναµη 500 ανδρών, η οποία θα φυλάσσει το αεροδρόµιο της Καµπούλ και θα διασφαλίζει ότι, σε περίπτωση κινδύνου, οι ξένοι διπλωµάτες θα µπορούν να διαφύγουν από τη χώρα. Αλλά αν υπάρχει ένα πράγµα που οι Ταλιµπάν έχουν κάνει «σηµαία» τους, πέρα από την ίδρυση χαλιφάτου, είναι η αποχώρηση όλων των ξένων στρατευµάτων από τη χώρα. Αυτό περιλαµβάνει όχι µόνο στρατιώτες αλλά και µισθοφόρους, όχι µόνο ∆υτικούς αλλά και Τούρκους.

Ο Ρασίντ Ντοστούµ

Οι Τούρκοι είναι σουνίτες µουσουλµάνοι, όπως και οι Ταλιµπάν, αλλά η ιδέα ότι αυτό θα τους καταστήσει περισσότερο ευπρόσδεκτους είναι υπεραπλουστευµένη. Ο άνθρωπος της Αγκυρας στο Αφγανιστάν ήταν ο Ουζµπέκος οπλαρχηγός –µετέπειτα στρατηγός, µετέπειτα στρατάρχης, µετέπειτα αντιπρόεδρος– Ρασίντ Ντοστούµ, ένας από τους βασικότερους αντιπάλους των Ταλιµπάν. Για την ακρίβεια, η λέξη «αντίπαλος» δεν περιγράφει το µίσος που τρέφουν οι Ταλιµπάν για τον Ντοστούµ, ο οποίος το 2001 ήταν ηγετικό στέλεχος της Βόρειας Συµµαχίας που προήλαυνε υποστηριζόµενη από την αεροπορία του ΝΑΤΟ. Ο Ντοστούµ είχε πείσει χιλιάδες Ταλιµπάν να παραδοθούν και εν συνεχεία τους είχε εξοντώσει µε φρικτό τρόπο, µέσα σε κοντέινερ, σε ένα από τα πιο βάρβαρα επεισόδια µιας εικοσαετίας που βρίθει από µελανές σελίδες. Το προπύργιο του Ντοστούµ, η πόλη Σεµπεργκάν στα σύνορα µε το Τουρκµενιστάν, καταλήφθηκε πρόσφατα από τους Ταλιµπάν, ενώ ο ίδιος τους τελευταίους µήνες ζει στην Τουρκία.

Ενδεχοµένως, στις συνοµιλίες τους µε Αµερικανούς αξιωµατούχους, οι Τούρκοι διαφηµίζουν τον έλεγχο που ασκούν στον Ντοστούµ ως «χαρτί» για την πιθανή µελλοντική άσκηση επιρροής (βλ. νέο αντάρτικο) στις περιοχές του Αφγανιστάν

στις οποίες ζουν συγγενή τουρκικά φύλα. ∆εν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν κάλεσε τους Ταλιµπάν «να φύγουν από τα εδάφη των αδελφών τους», δηλαδή από τις περιοχές του Αφγανιστάν που κατοικούνται από Ουζµπέκους, Τατζίκους και Τουρκµένους. Παράλληλα, οι Τούρκοι προσπαθούν να προβληθούν ως διαµεσολαβητές ανάµεσα στην κυβέρνηση της Καµπούλ και στους Ταλιµπάν, αν και η άρνηση

των Ταλιµπάν να λάβουν µέρος στις ειρηνευτικές συνοµιλίες που επιχείρησε να οργανώσει η Τουρκία στην Κωνσταντινούπολη δείχνει τα όρια αυτής της ιδέας. Πάντως, οι ΗΠΑ φαίνεται να ενδιαφέρονται τουλάχιστον για τη διατήρηση της τουρκικής δύναµης στο αεροδρόµιο και Τούρκοι παρατηρητές θεωρούν ότι αυτό εξηγεί τους ηπιότερους τόνους της αµερικανικής κυβέρνησης απέναντι στην Αγκυρα τις τελευταίες εβδοµάδες.

Ο Αµερικανός πρόεδρος Μπάιντεν γνωρίζει τις συνέπειες που θα έχει η αµερικανική αποχώρηση και η πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης της Καµπούλ για τα τµήµατα εκείνα της αφγανικής κοινωνίας, κυρίως τα κορίτσια και τις γυναίκες των πόλεων, που βελτίωσαν κάπως τη θέση τους την τελευταία εικοσαετία, βγαίνοντας από το σπίτι όπου τις είχαν κλεισµένες οι Ταλιµπάν. Οµως θεωρεί ότι το Αφγανιστάν είναι µια «µαύρη τρύπα» που καταβροχθίζει χρήµατα και ζωές, χωρίς ορατή διέξοδο. Ακόµη και τώρα, που ο αφγανικός στρατός κινδυνεύει θανάσιµα, τα χρήµατα και τα καύσιµα που προορίζονται για τον στρατό «χάνονται» πολύ συχνά στη διαδροµή.

Τους τελευταίους µήνες, η επιχειρησιακή ετοιµότητα της αφγανικής αεροπορίας έχει πέσει κατακόρυφα, καθώς αποχωρούν οι µονάδες που συντηρούσαν τα ελικόπτερα και τα αεροσκάφη. Η µάχη οπισθοφυλακής που δίδεται τώρα στην Ουάσιγκτον αφορά το να διατηρήσουν οι ΗΠΑ επαρκείς δυνάµεις µισθοφόρων ώστε να µην καταρρεύσει αµέσως η αφγανική αεροπορία. Την ίδια στιγµή, οι Ταλιµπάν δολοφονούν στοχευµένα πιλότους. Και µέσα στο στόµα του λύκου, η Τουρκία κάνει παιχνίδι.

Ο αφγανικός στρατός έχει ηττηθεί σε πολλές µάχες από τους Ταλιµπάν, στα χέρια των οποίων απειλείται να πέσει ολόκληρη η χώρα.

ΚΟΣΜΟΣ

el-gr

2021-08-01T07:00:00.0000000Z

2021-08-01T07:00:00.0000000Z

https://kathimerini.pressreader.com/article/281917366120416

Kathimerini Digital