Το καζίνο των υποσχέσεων

Ηαξιολόγηση είναι διαδικασία που αναφέρεται κυρίως στην εκπαίδευση ή αφορά στον τρόπο σκέψης και διαμόρφωσης κριτηρίων; Είναι το βασικό συστατικό για τη δημιουργία ενός καλύτερου σχολείου ή βοηθάει και στο ξεδιάλεγμα της τοξικής παραπληροφόρησης από την επιστημονική και τεκμηριωμένη; Υψώνει, δηλαδή, με τον τρόπο της, ένα τείχος ανοσίας στην πανδημία της ανοησίας;

Σύμφωνα με τον δείκτη Media Literacy Index 2021, η Ελλάδα είναι από τις πιο ευάλωτες χώρες στην Ευρώπη στα fake news. Βρίσκεται στην 27η θέση ανάμεσα στις 35 χώρες και συμπεριλαμβάνεται στην 4η χειρότερη από τις πέντε ομάδες ταξινόμησης, μαζί με την Τουρκία και άλλες βαλκανικές χώρες. «Σύμφωνα με πορίσματα ειδικών, η εκπαίδευση και η κριτική γνώση επί των ΜΜΕ και την πληροφορία πρέπει να υφίσταται ως βασική διάσταση στα σχολικά προγράμματα και επίσης να περιλαμβάνεται και στα προγράμματα εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης των εκπαιδευτικών» («Κ», 28/7).

Σε «απάντηση» ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υποσχέθηκε, πρόσφατα, στη Βουλή, την κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα πανεπιστήμια (στη συζήτηση για το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας). Δεσμεύτηκε επίσης ότι θα ανοίξει παράλληλο μηχανογραφικό ειδικά για τους υποψηφίους που δεν έχουν εισαχθεί στο πανεπιστήμιο το 2021, λέγοντας ότι «δεν θα αφήσουμε καμία θέση κενή» από τις 77.415 που υπήρχαν για φέτος.

Ο πρωθυπουργός τού ανταπάντησε: «Λέτε ότι θα έρθετε αναδρομικά να τους βάλετε στο πανεπιστήμιο από την πίσω πόρτα, όταν γνωρίζετε τα πραγματικά στοιχεία από τα ποσοστά αποφοίτησης, ειδικά από μια σειρά από τμήματα με εξαιρετικά χαμηλή βάση εισαγωγής. Ολοι προσποιούμαστε, το παιδί μπήκε στο πανεπιστήμιο, με βάση εισαγωγής 4, και φτάνει στα 25 να μην μπορεί να αποφοιτήσει. Και πιστεύετε ότι αυτό είναι για το καλό του παιδιού». Τόνισε δε ο κ. Μητσοτάκης ότι αυτά που υπόσχεται ο κ. Τσίπρας «κολακεύουν αυτιά αλλά καίνε μυαλά».

Σε αυτή τη φράση θα σταθούμε γιατί, παρά τον ομοιοκατάληκτο, συνθηματολογικό, χαρακτήρα της, είναι απολύτως ακριβής στην περιγραφή της. Ναι, ο δείκτης του Media Literacy Index 2021 δηλώνει αυτό ακριβώς: τη διαχρονική πάθηση της χώρας εξαιτίας ενός αχαλίνωτου, διακομματικού, λαϊκισμού, που είχε ως μόνο μέλημα να «κολακεύει αυτιά», αδιαφορώντας αν την ίδια στιγμή «έκαιγε μυαλά». Τη δουλειά του να έκανε το πολιτικό προσωπικό της χώρας –με ελάχιστες εξαιρέσεις– και το μέλλον μπορούσε να περιμένει.

Λάθος αξιολόγηση, κι εδώ. Η «μετα-αλήθεια», η πολιτική ρητορική/πρακτική που αγνοεί την αλήθεια και βασίζεται σε μια προσωπική, ενίοτε εντελώς πλαστή, εκδοχή της πραγματικότητας, έφτασε να είναι η λέξη της χρονιάς, το 2016, σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης. Αλλά για να αναδειχθεί και να κυριαρχήσει το 2016, είχε... ευδόκιμη προϋπηρεσία. Δηλαδή, μέσα στις δεκαετίες που προηγήθηκαν, τα κόμματα εργάζονταν με ιδιοτέλεια για την αναπαραγωγή τους, ερήμην της πραγματικότητας. Δεν ήθελε μεγάλη διορατικότητα, για παράδειγμα, για να αντιληφθεί κανείς τη χρεοκοπία της χώρας που πλησίαζε με βήμα ταχύ. Ούτε χρειάζεται πολιτική οξυδέρκεια για να αξιολογήσει κανείς τις συνέπειες μιας αντιπολιτευτικής «πρότασης» που υπόσχεται «την κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα πανεπιστήμια».

Ομως, λίγη έχει σημασία ο διαχωρισμός του σωστού από το λάθος. Η αλλοίωση των γεγονότων έχει συγγένεια πρώτου βαθμού με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με προτίμηση στην ενίσχυση της έλλειψης εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς. Ο ανορθολογισμός για το μόνο που νοιάζεται, ούτως ή άλλως, είναι για την αυτοδικαίωσή του. Εχει αλλεργία στην αξιολόγηση, αν και γνωρίζει ότι η ποιότητα της πληροφόρησης που λαμβάνει ο πολίτης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές του, τις πράξεις του, τον τρόπο και τη στάση της ζωής του. Ή μάλλον, επειδή ακριβώς γνωρίζει τη δύναμη της τεκμηριωμένης πληροφόρησης, φροντίζει να αποδομεί τη λογική ποντάροντας στο θυμικό και στο συναίσθημα. Ποντάροντας στον λήθαργο της λογικής, προτρέπει στην ταύτιση με το διαρκώς αδικαίωτο, στη μετάθεση της ευθύνης: το παράλληλο μηχανογραφικό ως bypass στην αποτυχία. Κανείς δεν πρέπει να αποτυγχάνει. Οι εξετάσεις δεν είναι παρά μπλόφα σε αυτό το καζίνο των υποσχέσεων.

Στην επικράτεια των «καμένων μυαλών», το λάθος είναι πάντα του συστήματος, των άλλων, της εκάστοτε εξουσίας. Η αξιολόγηση είναι ο καθρέφτης της αλήθειας που δεν θέλουμε και όχι της μετα-αλήθειας που επιθυμούμε.

Ο ανορθολογισμός, ποντάροντας στον λήθαργο της λογικής, προτρέπει στην ταύτιση με το διαρκώς αδικαίωτο, στη μετάθεση της ευθύνης.