Η κλιµατική αλλαγή θα πλήξει και τον τουρισµό

Σοβαρή δοκιµασία για τον τουρισµό (και στην Ελλάδα) αποτελεί η εξελισσόµενη κλιµατική αλλαγή. Τι θα σηµαίνει για τις τουριστικές επισκέψεις των επόµενων ετών η µετατροπή των γλυκών µεσογειακών καλοκαιριών σε διακεκαυµένες ζώνες, µε αλλεπάλληλους καύσωνες; Η ξηρασία και η απώλεια υδάτινων πόρων; Η εξαφάνιση πανέµορφων παραλιών και η διάβρωση ακτών και µνηµείων, φυσικών ή πολιτιστικών; Και από την άλλη, πώς µπορεί να υπάρξει µαζικός τουρισµός χωρίς εξάντληση των φυσικών πόρων και επιτάχυνση της κλιµατικής απορρύθµισης;

«Τα τελευταία χρόνια βιώσαµε τα ακραία καιρικά φαινόµενα –καύσωνες, πυρκαγιές, πληµµύρες, καταιγίδες–που κάνουν ορατές τις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής. Σήµερα µπορούµε να µιλάµε πλέον για την κλιµατική απειλή. Μάλιστα, εάν συνεχίσουµε έτσι, έως το τέλος του αιώνα η πιο δροσερή µέρα θα είναι η σηµερινή πιο καυτή», λέει στην «Κ» η καθηγήτρια Μαρία Κανακίδου, διευθύντρια του Εργαστηρίου περιβαλλοντικών χηµικών διεργασιών του τµήµατος Χηµείας του Πανεπιστηµίου Κρήτης. Η κ. Κανακίδου ήταν συντονίστρια του 2ου φόρουµ για την κλιµατική αλλαγή και τον τουρισµό, που διοργανώθηκε στην Κρήτη από το εθνικό δίκτυο για την κλιµατική αλλαγή CLIMPACT.

«Οι συνέπειες των αλλαγών στο κλίµα εκφράζονται σε πολλές πλευρές και επηρεάζουν έντονα τον τουρισµό, που αποτελεί βασικό στυλοβάτη του ΑΕΠ της χώρας. Οι υψηλές θερµοκρασίες δηµιουργούν µη ευνοϊκές συνθήκες για τους επισκέπτες, διευρύνεται το αίσθηµα δυσφορίας, ακόµα και τις νύχτες. Η ζέστη οδηγεί σε αυξανόµενη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη, δηλαδή αυξηµένο κόστος και επιβάρυνση του περιβάλλοντος για την παραγωγή της ενέργειας. Η ξηρασία οδηγεί σε πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, µε αποτέλεσµα να εισέρχεται υφάλµυρο νερό στους υπόγειους ταµιευτήρες. Ειδικά στην Κρήτη η µικρότερη χιονοκάλυψη τον χειµώνα απειλεί τη σταθερότητα των υδάτινων αποθεµάτων και τίθεται θέµα ύδρευσης. Σηµαντικό πρόβληµα αποτελεί η διάβρωση των ακτών. Οχι µόνο χάνεται η οµορφιά της φύσης, αλλά αποσταθεροποιούνται και υποδοµές», λέει στην «Κ» η κ. Κανακίδου.

Αρνητικό ρόλο παίζει και η όλο και πιο συχνή εµφάνιση έντονων ή και ακραίων καιρικών φαινοµένων. «Το αίσθηµα ασφάλειας είναι βασικό για την ανάπτυξη του τουρισµού. Η συχνότερη εκδήλωση πυρκαγιών, αλλά και καταιγίδων, πληµµυρών, ακόµα και µεσογειακών κυκλώνων, προβληµατίζει. Υποβαθµίζεται συχνά άµεσα το περιβάλλον, όπως µε τη φωτιά. Επίσης, τέτοια φαινόµενα λειτουργούν αποτρεπτικά στον αναπτυσσόµενο φυσιολατρικό τουρισµό, που εξερευνά βουνά, σπήλαια, τη θάλασσα», αναφέρει η καθηγήτρια. Βαριές είναι οι συνέπειες της κλιµατικής κρίσης στα οικοσυστήµατα. ∆εν αφορά µόνο τις καλλιέργειες που πιέζονται. Πρόκειται για µια συνολική απορρύθµιση, που εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Για παράδειγµα, στην αύξηση των πληθυσµών των εντόµων, που φέρνουν όχι µόνο τις γνωστές ενοχλήσεις, αλλά και ασθένειες που θεωρούσαµε παρελθόν για τη χώρα µας ή δεν υπήρχαν λόγω κλίµατος.

Στον αντίποδα αυτών των αρνητικών τάσεων, συχνά θεωρείται ως θετική πλευρά η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, λόγω των υψηλότερων θερµοκρασιών, που δίνει δυνατότητα για διαµονή σε παραλιακά µέρη βαθιά στο φθινόπωρο και νωρίτερα την άνοιξη. Τα πράγµατα όµως δεν είναι τόσο απλά. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να αναπληρωθούν πιθανές απώλειες από τη βασική θερινή περίοδο, εάν οι συνθήκες στην καρδιά του καλοκαιριού γίνουν µη ευχάριστες για τους τουρίστες. Επίσης, όπως σηµειώθηκε στο φόρουµ, καθώς βορειότερες χώρες µπορεί να αποκτήσουν πιο ζεστό κλίµα, ενδέχεται να υπάρχει µετακίνηση τουριστών προς τα εκεί.

Απαιτείται προσαρµογή

«Ο τουρισµός είναι ένας από τους κλάδους που θα πληγεί σηµαντικά από την κλιµατική αλλαγή, γεγονός το οποίο επιβάλλει για χώρες όπως η Ελλάδα –που σηµαντικό µέρος του ΑΕΠ τους στηρίζεται στον κλάδο αυτό– να µελετήσουν ενδελεχώς τις αναµενόµενες επιπτώσεις ανά περιοχή και να εκπονήσουν πολιτικές έγκαιρης προσαρµογής του κλάδου στις συνθήκες που επίκεινται. Σε αυτόν τον τοµέα η ελληνική επιστηµονική κοινότητα συνεισφέρει µέσω της εµπειρογνωµοσύνης που έχει αποκτήσει στα πλαίσια του δικτύου CLIMPACT», τονίζει στην «Κ» ο Μανώλης Πλειώνης, διευθυντής και πρόεδρος ∆.Σ. του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, συντονιστής του CLIMPACT.

Μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες αναπτύσσονται οι προκλήσεις για τον τουριστικό τοµέα στην Ελλάδα. «Ο τουρισµός σαν δραστηριότητα έχει βαρύ αποτύπωµα στο περιβάλλον και το κλίµα. Η µεγάλη κατανάλωση ενέργειας που συνεισφέρει στην κλιµατική αλλαγή, η κατανάλωση νερού και άλλων πόρων πρέπει να αντιµετωπιστούν µε νέο τρόπο. Απαιτείται δράση κατά της σπατάλης» υπογραµµίζει η κ. Κανακίδου. Οπως παρουσιάστηκε στο φόρουµ, µια σειρά µεγάλες τουριστικές µονάδες λαµβάνουν µέτρα: διαχείριση των τροφίµων έτσι ώστε να µην πετιούνται, εξοικονόµηση νερού, χρήση ΑΠΕ, αλλά και µέτρα ευαισθητοποίησης των πελατών, όπως για παράδειγµα για την αποφυγή υπερβολικά συχνής αλλαγής πετσετών. «Οι τουριστικές τάσεις αλλάζουν. Αναπτύσσονται νέες µορφές τουρισµού πιο φιλικές στο περιβάλλον και πιο κοντά στη φύση, όπως ο αγροτουρισµός, ο οικοτουρισµός. ∆ιευρύνεται το τµήµα των επισκεπτών που δεν θέλει να µείνει σε µεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήµατα. Αυτή η τάση αναπτύχθηκε ειδικά τα τελευταία δύο έτη και λόγω πανδηµίας, όπου το µερίδιο του Αirbnb στην Κρήτη διπλασιάστηκε», σηµειώνει η κ. Κανακίδου.

Συµβολή στον εκπαιδευτικό και φυσιολατρικό τουρισµό αποτελούν τα προγράµµατα στον ερευνητικό σταθµό του Πανεπιστηµίου Κρήτης στη Φινοκαλιά και στον ερευνητικό σταθµό του ΕΚΕΦΕ ∆ηµόκριτος στην κορυφή του Χελµού. «Πρόκειται για πανέµορφα µέρη που αξίζει να επισκεφθεί κανείς. Ταυτόχρονα προσφέρουµε ενηµέρωση για το έργο των σταθµών και την κλιµατική αλλαγή», λέει η καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Κρήτης.

«Εάν συνεχίσουµε έτσι, έως το τέλος του αιώνα η πιο δροσερή ηµέρα θα είναι η σηµερινή πιο καυτή», λέει στην «Κ» η καθηγήτρια Μαρία Κανακίδου.