«Ολη µου τη ζωή ήµουν δηµοσιογράφος»

Πενήντα κείµενα από την αρθρογραφία του Γκαµπριέλ Γκαρσία Μάρκες

ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ Το σκάνδαλο του αιώνα µτφρ.: Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ψυχογιός, σελ. 408

«∆εν θέλω να µε θυµούνται για τα “Εκατό χρόνια µοναξιά”, ούτε για το βραβείο Νοµπέλ, αλλά για την εφηµερίδα», έλεγε ο Γκαµπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο οποίος δήλωνε: «Βασικά είµαι δηµοσιογράφος. Ολη µου τη ζωή ήµουν δηµοσιογράφος. Τα βιβλία µου είναι βιβλία δηµοσιογράφου, παρότι δεν φαίνεται και πολύ».

Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφόρησε η ανθολόγηση πενήντα δηµοσιογραφικών κειµένων του κορυφαίου δηµιουργού Γκαµπριέλ Γκαρσία Μάρκες, σε µετάφραση Μαρίας Παλαιολόγου. Πρόκειται για µια σηµαντική επιλογή άρθρων του Μάρκες, τα οποία δηµοσιεύθηκαν σε εφηµερίδες και περιοδικά από το 1950 έως και το 1987 και επιλέχθηκαν από το πεντάτοµο έργο «Obra periodista» του Ζακ Ζιλάρ, όπως µας πληροφορεί το εισαγωγικό σηµείωµα του επιµελητή του που συνοδεύει την έκδοση. Σκοπός της ανθολόγησης αυτής είναι η γνωριµία του αναγνώστη µε το

πνεύµα του Μάρκες, καθώς η αναγνωστική διαδικασία τού επιτρέπει να συναντηθεί µε τους µαιανδρικούς συλλογισµούς που λειτούργησαν ως βάση της λογοτεχνικής του δηµιουργίας. Η δηµοσιογραφική του ενάργεια και ο τρόπος µε τον οποίο χειρίζεται τα θέµατα τα οποία αναλύει στον δοκιµιακό του λόγο ο Μάρκες γίνονται η αφορµή για µια καθολική θεώρηση της πνευµατικής του υπόστασης και µας εισάγει στην ιδιαίτερη εκείνη σχολή δηµοσιογραφικού ύφους, γνήσιας ρητορικής µε στοιχεία λογοτεχνικότητας που ο Γκάµπο υιοθέτησε.

Τα άρθρα επιλέχθηκαν από τον Κριστόµπαλ Πέρα, τον επιµελητή του Μάρκες. Στο προλογικό του σηµείωµα ο Πέρα διασαφηνίζει ότι σκοπός της ανθολόγησης αυτής είναι να προσφέρει ένα δείγµα της δηµοσιογραφικής δουλειάς του Μάρκες σε εφηµερίδες και περιοδικά, που ήταν καρπός του επαγγέλµατος, το οποίο θεωρούσε θεµέλιο του έργου του. Η συλλογή δανείζεται τον τίτλο της από ένα σηµαντικό ρεπορτάζ που έκανε ο Μάρκες και δηµοσιεύθηκε σε 13 συνέχειες στην εφηµερίδα El Espectador τον Σεπτέµβριο του 1995. Πολυσέλιδο και πολυσχιδές εκτείνεται σε 73 σελίδες και αναφέρεται στην εξαφάνιση και εντέλει, όπως αποδεικνύεται, στον θάνατο της Βίλµας Μοντέζι το 1953. Γραµµένο σαν ένα αστυνοµικό µυθιστόρηµα το ρεπορτάζ αναλύει τις έρευνες και τα αναπάντητα ερωτήµατα που άφησε πίσω της η ιστορία αυτή και αναδεικνύει το τεράστιο ταλέντο του Μάρκες.

Είναι σηµαντικό όµως να σταθεί κανείς στους τίτλους των άρθρων του, τίτλοι που από µόνοι τους δίνουν το στίγµα του µεγάλου συγγραφέα. Ενδεικτικά αναφέρω: «Ο δολοφόνος των µοναχικών καρδιών», σε ένα από τα αξιοσηµείωτα ρεπορτάζ του, «Βάσανα ενός συγγραφέα βιβλίων, «Σαν χαµένες ψυχές», «Εντάξει λοιπόν, ας µιλήσουµε για τη λογοτεχνία».

Στην ανθολόγηση αυτή περιλαµβάνονται κείµενα νεανικά του συγγραφέα αλλά και άλλα µεταγενέστερα, σε όλα όµως µπορεί να διακρίνει κανείς το πάθος και τη φλόγα που υπάρχει στο σύνολο του λογοτεχνικού του έργου. Κείµενα πολιτικής ειδησεογραφίας, που εµπεριέχουν στοιχεία λαογραφικά της Λατινικής Αµερικής –για τη µοίρα της οποίας συµπάσχει, αγωνιά και παθιάζεται σε όλη του τη ζωή–, που δίνουν πληροφορίες για τη Βενεζουέλα, την Κολοµβία αλλά και την Κούβα της επανάστασης, το Μεξικό, την Καραϊβική, αλλά και την Ουγγαρία και κείµενα πολιτικής επικαιρότητας που ασχολούνται µε πολιτικούς, όπως ο Μπατίστα, ο Χρουστσόφ, ο Αϊζενχάουερ, αλλά και κοινωνικά που αναφέρονται στους Beatles, είναι µερικά από τα θέµατα που πραγµατεύεται ο Μάρκες.

Σηµαντικά είναι τα άρθρα του για τη λογοτεχνία, τη συγγραφή των βιβλίων, τους συγγραφείς και τους µεταφραστές, τις αγαπηµένες του αναγνωστικές αναφορές επικεντρωµένες στον Μπόρχες, αλλά και στον Ιάπωνα Γιασουνάρι Καβαµπάτα που, όπως αποκαλύπτει, τον έχει εµπνεύσει σηµαντικά. «Η συγγραφή βιβλίων είναι αυτοκτονικό επάγγελµα. Κανένα δεν απαιτεί τόσο χρόνο, τόση δουλειά, τέτοια αφοσίωση σε σχέση µε τα άµεσα οφέλη. ∆εν νοµίζω πως είναι πολλοί οι αναγνώστες που, τελειώνοντας την ανάγνωση ενός βιβλίου, αναρωτιούνται πόσες ώρες και οικιακών συµφορών κόστισαν στον συγγραφέα εκείνες οι διακόσιες σελίδες και πόσο αµείφθηκε για τη δουλειά του», µας εκµυστηρεύεται ενώ σε άλλο σηµείο αναφέρει: «Ενας καλός συγγραφέας θα συνεχίσει να γράφει όπως και να έχει, ακόµα και µε τρύπια παπούτσια, ακόµα κι αν τα βιβλία του δεν πουλάνε».

Για όλους όσοι έχουν αγαπήσει τον µεγάλο Κολοµβιανό συγγραφέα, ο τόµος αυτός είναι µια σηµαντική αφετηρία για να ανακαλύψουν και να εντρυφήσουν στην οµορφιά του λόγου του που άλλοτε υπαινικτικός, άλλοτε σκωπτικός και άλλοτε γλαφυρός είτε δηµοσιογραφικός είτε λογοτεχνικός, είναι ένας λόγος ουσιαστικός που σηµατοδότησε τον εικοστό αιώνα.

Η συλλογή δανείζεται τον τίτλο «Το σκάνδαλο του αιώνα» από ένα σηµαντικό ρεπορτάζ του Μάρκες που δηµοσιεύθηκε σε 13 συνέχειες στην εφηµερίδα El Espectador, το 1995.