Η ευθύνη όσων διοικούν νοµικά πρόσωπα

Τα πρόσωπα που διοικούν ένα νοµικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα, δηλαδή παράλληλα µε το νοµικό πρόσωπο, µε την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νοµικού προσώπου σε συγκεκριµένες περιπτώσεις. Ο νόµος 4646/2019 επέφερε ευνοϊκές τροποποιήσεις στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής ∆ιαδικασίας (άρθρο 50). Ιδιαίτερα σηµαντική είναι η ρύθµιση ότι η ευθύνη του µέλους της διοίκησης περιορίζεται σε φορολογικές οφειλές που ανάγονται στον χρόνο της θητείας του. Επίσης, έχει περιορισθεί ο κύκλος των οφειλών για τις οποίες πλέον ισχύει η αλληλέγγυα ευθύνη. Πιο αναλυτικά, και µε βάση την πρόσφατη ερµηνευτική εγκύκλιο Ε.2173/2020, τα πρόσωπα που είναι πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύµβουλοι, εντεταλµένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νοµικών προσώπων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγµασι τη διαχείριση ή διοίκηση νοµικού προσώπου, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωµή συγκεκριµένων φόρων που οφείλονται από αυτά τα νοµικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους. Η ευθύνη αφορά µόνο τον φόρο εισοδήµατος, τον ΦΠΑ, τους παρακρατούµενους και επιρριπτόµενους φόρους και τον ΕΝΦΙΑ, καθώς και τους σχετικούς τόκους και τα πρόστιµα.

Για τη γένεση της αλληλέγγυας ευθύνης θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:

α) Τα ανωτέρω πρόσωπα να είχαν µια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νοµικού προσώπου, είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του, είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής του.

β) Οι οφειλές να κατέστησαν ληξιπρόθεσµες κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ωστόσο, αν οι οφειλές διαπιστώνονται έπειτα από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα νοούνται µόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι λοιπές προϋποθέσεις (α) και (γ) κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Επίσης, εάν οι φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθµιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαρύνει και τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθµισης κατέστη ληξιπρόθεσµη ή η ρύθµιση απολέσθηκε.

γ) Οι εν λόγω οφειλές να µην καταβλήθηκαν ή να µην αποδόθηκαν στο ∆ηµόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Συνεπώς τα πρόσωπα αυτά έχουν το δικαίωµα αλλά και το βάρος απόδειξης για τη µη ύπαρξη της υπαιτιότητάς τους. Πρόσωπα ευθυνόµενα για την καταβολή φόρου εκ µέρους του νοµικού προσώπου σύµφωνα µε τα ανωτέρω δύνανται να ασκήσουν έναντι της φορολογικής διοίκησης, παράλληλα µε το νοµικό πρόσωπο, οποιοδήποτε δικαίωµα θα είχε στη διάθεσή του το νοµικό πρόσωπο.

Οι νέες (ευνοϊκότερες) διατάξεις ισχύουν από 12/12/2019 και µετά και εφαρµόζονται:

– Αυτοδικαίως για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον και ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο από τις 12/12/2019 και µετά στο νοµικό πρόσωπο (νέες υποθέσεις).

– Αυτοδικαίως για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον από τις 12/12/2019 και µετά αλλά ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο πριν από τις 12/12/2019 (νέες υποθέσεις για παλαιές οφειλές), µε την προϋπόθεση ότι δεν επιφέρουν χειροτέρευση της θέσης του διοικούντος προσώπου σε σχέση µε τις διατάξεις που ίσχυαν κατά τον χρόνο που ανάγονται οι οφειλές αυτές.

– Κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφεροµένου, αναδροµικά, για οφειλές που έχουν βεβαιωθεί πριν από τις 12/12/2019 (παλαιές υποθέσεις). Η αίτηση έπρεπε να υποβληθεί έως τις 30/6/2021 στην υπηρεσία της φορολογικής διοίκησης που ήταν αρµόδια για την επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών. Για την αποδοχή της αίτησης αρκεί η διαπίστωση είτε της λήψης µέτρων εις βάρος του για φόρους που δεν κατονοµάζονται στο άρθρο 50 ΚΦ∆ είτε της µη συνδροµής έστω και µιας προϋπόθεσης εκ των ανωτέρω (α), (β) και (γ). Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης µπορεί να ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή. Επισηµαίνεται ότι οι διατάξεις του άρθρου 50 ΚΦ∆ εφαρµόζονται αναδροµικά τόσο σε παλαιές υποθέσεις κατόπιν αίτησης όσο και σε νέες υποθέσεις για παλαιές οφειλές αυτοδικαίως µόνο εφόσον συνεπάγονται (µερική ή ολική) απαλλαγή του διοικούντα από την αλληλέγγυα ευθύνη, σύµφωνα µε τα ανωτέρω, και όχι για τη θεµελίωση το πρώτον ευθύνης σε πρόσωπα τα οποία µε τις προϊσχύουσες διατάξεις (όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο γένεσης της υποχρέωσης) δεν ήταν αλληλεγγύως υπεύθυνα µε το νοµικό πρόσωπο ή τη νοµική οντότητα.