Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ePaper

Το ημερολόγιο τρόμου ενός Αφγανού διερμηνέα

Η απεγνωσμένη έκκλησή του για βοήθεια

Της ΦΙΛΙΩΣ ΚΟΝΤΡΑΦΟΥΡΗ

Εγκλωβισμένος στην Καμπούλ με τη σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά τους, ο Χαλίλ, Αφγανός πρώην διερμηνέας της ελληνικής στρατιωτικής αποστολής, εκπέμπει SOS αναμένοντας διπλωματική γέφυρα σωτηρίας καθώς ο θάνατος καραδοκεί και οι έως τώρα απόπειρες φυγής από τον στενό κλοιό των Ταλιμπάν έπεσαν στο κενό. Συγκλονιστική η μαρτυρία του στην «Κ», μέσω της Φιλιώς Κοντραφούρη, για την πολυαίμακτη τροπή των γεγονότων.

Ενα μεσημέρι στις αρχές Απριλίου του 2021, στο λόμπι του ξενοδοχείου Serena στην Καμπούλ στεκόταν ένας άνδρας. Ηταν ο Ανδρέας Παπασταύρου, ο πρέσβης της Ελλάδας στο Ισλαμαμπάντ. Είχε έρθει στην αφγανική πρωτεύουσα για να παραδώσει τα διαπιστευτήριά του στην αφγανική κυβέρνηση κι εγώ, ως Ελληνίδα που ζούσα στο Αφγανιστάν, είχα ζητήσει να συναντηθώ μαζί του. Μαζί μου στο λόμπι ήταν ένας φίλος μου. Ενας νεαρός, αδύνατος Αφγανός με μεγάλο χαμόγελο. Θα τον λέω Χαλίλ*. Τον πρέσβη Παπασταύρου τον συναντούσα για πρώτη φορά. Οταν του συστήθηκα, του σύστησα και τον Αφγανό φίλο μου, προσθέτοντας: «Είναι πρώην διερμηνέας του Ελληνικού Στρατού στο Αφγανιστάν, ο τελευταίος που έχει μείνει εδώ». «Χαίρω πολύ», του απάντησε στα ελληνικά ο νεαρός Αφγανός και έπειτα από μια πολύ σύντομη συζήτηση μεταξύ μας σε άπταιστα ελληνικά, έφυγε. Λίγο αργότερα, στον κήπο του ξενοδοχείου, πριν αποχαιρετήσω τον κ. Παπασταύρου, του ζήτησα μια χάρη. «Σας παρακαλώ, βοηθήστε με να φέρουμε τον πρώην διερμηνέα και την οικογένειά του στην Ελλάδα. Είναι η τελευταία μας ευκαιρία».

Πριν του είχα θυμίσει μια ξεχασμένη ιστορία. Για το πρώτο ρεπορτάζ της «Καθημερινής» που έκανα το 2014 για διερμηνείς του Ελληνικού Στρατού που ήταν ήδη εγκλωβισμένοι, για την εντολή να τους δοθούν βίζες από την τότε ελληνική κυβέρνηση και τον τότε υπουργό Αμυνας Νίκο Δένδια, για το ξαφνικό «πάγωμά» τους από συγκεκριμένο διπλωμάτη με την επόμενη κυβέρνηση το 2015 και, τέλος, για όλες τις άκαρπες προσπάθειες και τα ρεπορτάζ που είχαν γίνει από τότε για να ενδιαφερθεί κάποιος.

Λίγες μέρες αργότερα ήρθε στο κινητό μου ένα μήνυμα από το Ισλαμαμπάντ. Ηταν από τον Ανδρέα Παπασταύρου. «Αναμένω μήνυμά σας για να θέσω σε κίνηση τη διαδικασία διευθέτησης του προβλήματος του συμπαθέστατου και φιλικότατου διερμηνέα». Και κάπως έτσι (ξανα)ξεκίνησαν όλα.

Οι συνεργάτες

Στις 8 Αυγούστου, μία εβδομάδα προτού οι Ταλιμπάν πάρουν τον έλεγχο όλης της χώρας, η «Εφημερίδα των Συντακτών» δημοσίευσε ένα άρθρο για περίπου 10 Αφγανούς που συνεργάστηκαν με τον Ελληνικό Στρατό στο Αφγανιστάν και ζητούσαν να έρθουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είχε παρουσία στο Αφγανιστάν από την περίοδο 2002-2012 με την ΕΛΔΑΦ (Ελληνική Δύναμη Αφγανιστάν), η οποία μετά μετονομάστηκε σε ΤΕΣΑΦ (Τάγμα Ειδικής Σύνθεσης Αφγανιστάν). Εκεί εργαζόταν ένας Αφγανός ως διερμηνέας, ο οποίος παρουσιάστηκε στο ρεπορτάζ, και άλλοι Αφγανοί που επίσης πρωτοπαρουσιάστηκαν στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ, και συνεργάστηκαν ως εργάτες.

Ταυτόχρονα, μεταξύ του 2010 και του 2012, η Ελλάδα είχε στείλει στην Καμπούλ Ομάδα Επιχειρησιακών Συμβούλων και Συνδέσμων (OMLT), η οποία συνεργαζόταν απευθείας με τον αμερικανικό στρατό σε αμερικανικό στρατόπεδο της Καμπούλ και εκπαίδευε τον αφγανικό στρατό. Εκεί εργάστηκαν πέντε Αφγανοί ως διερμηνείς των Ελλήνων στρατιωτικών. Σε αυτούς αναφέρονταν όλα τα ρεπορτάζ της «Καθημερινής» και σε αυτούς είχε δοθεί υπόσχεση για την έκδοση βίζας το 2015, μιας και η σύνδεσή τους με τις αμερικανικές δυνάμεις, όχι μόνο με τις ελληνικές, τους έθετε σε άμεσο κίνδυνο.

Ο τελευταίος διερμηνέας της ομάδας των Ελλήνων ΟΜLT που παραμένει στο Αφγανιστάν (οι υπόλοιποι έφυγαν παράνομα μόνοι τους τα προηγούμενα χρόνια) είναι ο Χαλίλ, ο οποίος μαζί με την οικογένειά του και κάποιους άλλους Αφγανούς που πρόσφατα ζήτησαν να έρθουν στην Ελλάδα συμμετείχαν στις προσπάθειες απεγκλωβισμού τους στα τέλη Αυγούστου. Εδώ αναφέρω αυτές τις προσπάθειες μέσα από τις συνομιλίες μου με τον Χαλίλ.

Το χρονικό

Από την άνοιξη, η κατάσταση στο Αφγανιστάν χειροτέρευε μέρα με τη μέρα. Στις 14 Απριλίου ο πρόεδρος Μπάιντεν μόλις είχε ανακοινώσει πως θα αποσύρει όλα τα αμερικανικά στρατεύματα σε λίγους μήνες. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες είχαν ουσιαστικά καταρρεύσει. Ολοι γνωρίζαμε πως οι Ταλιμπάν θα επιστρέψουν με κάποιο τρόπο, απλώς δεν ξέραμε ακριβώς πότε και πώς. Οι Αφγανοί ήδη έφευγαν μαζικά ή έψαχναν τρόπο να φύγουν από τη χώρα. Οι δολοφονίες κυβερνητικών, ακτιβιστών, γυναικών, οι επιθέσεις και οι εκρήξεις είχαν γίνει απλώς μια ρουτίνα σε όλη τη χώρα, ειδικά στην Καμπούλ. Δεν κυκλοφορούσαμε μόλις έπεφτε το σκοτάδι. Ημασταν χωρίς ρεύμα το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Στους δρόμους αλλάζαμε συνεχώς διαδρομές για να μην εγκλωβιστούμε στην κίνηση και ανατιναχτεί κάποιο αυτοκίνητο δίπλα μας. Και μόλις αποχαιρετούσα κάποιον, πάντα του ζητούσα να μου στείλει μήνυμα πως έφθασε ασφαλής στο σπίτι του. Ειδικά στον Χαλίλ.

Τον γνώρισα στην Ελλάδα το 2006. Την ίδια χρονιά επιστρέψαμε μαζί στο Αφγανιστάν, όπου επανενώθηκε με την οικογένειά του που είχε χάσει στον εμφύλιο όταν ήταν παιδί. Και τότε, ξαφνικά, βρέθηκα κι εγώ με μια μεγάλη αφγανική οικογένεια που με τα χρόνια όλο και μεγάλωνε. Ο Χαλίλ παντρεύτηκε, έκανε τα δικά του παιδιά και τα βλέπαμε όλοι μαζί να μεγαλώνουν, να πηγαίνουν στο σχολείο και να αριστεύουν. Τη μικρή του κόρη την έδωσαν να την κρατήσω στα δικά μου χέρια όταν φεύγαμε όλοι μαζί από το μαιευτήριο της Καμπούλ, μέσα σε μια κουβέρτα που τρέξαμε να αγοράσουμε τελευταία στιγμή από ένα κοντινό παζάρι. Την ονόμασαν Ελενα.

Εως τα τέλη Απριλίου, ο πρέσβης Παπασταύρου είχε ψάξει και είχε βρει την υπόθεση των διερμηνέων στα αρχεία της πρεσβείας στο Ισλαμαμπάντ. Λίστες με ονόματα, αλληλογραφίες, ήταν ακόμα όλα εκεί. Μου είπε να ζητήσω από τον Χαλίλ να γράψει ένα γράμμα για την υπόθεσή του στα ελληνικά, ώστε να φτιάξει ένα φάκελο και να τον στείλει στην Αθήνα. Το γράμμα ήταν έτοιμο στις αρχές Μαΐου και ο φάκελος στάλθηκε από το Ισλαμαμπάντ στην Αθήνα.

Στις εβδομάδες που ακολούθησαν, έγινε ξεκάθαρο από όλους τους διπλωμάτες, Ελληνες και ξένους, πως για οποιαδήποτε ενέργεια, ο Χαλίλ, η γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους έπρεπε να έχουν ταξιδιωτικά έγγραφα για να βγουν από το Αφγανιστάν. Τα διαβατήρια που είχαν βγάλει πριν από έξι χρόνια για τις βίζες που τους είχε υποσχεθεί τότε η Ελλάδα είχαν λήξει. Και δεν υπήρχαν καθόλου χρήματα για καινούργια. Επιπλέον, είχαν γεννηθεί δύο ακόμα παιδιά που δεν είχαν καν κάποια ταυτότητα – προϋπόθεση για την έκδοση αφγανικού διαβατηρίου με κόστος γύρω στα 100 δολάρια το καθένα. Για να προχωρήσει η υπόθεση του διερμηνέα (καθώς παράλληλα στην Αθήνα τα υπουργεία επεξεργάζονταν ξανά ονόματα και λίστες για πολλοστή φορά από το 2015) χρειάζονταν χρόνος και χρήματα. Και δεν υπήρχε τίποτα από τα δύο.

Με το όπλο παρά πόδα

Οι Ταλιμπάν από τον Μάιο επέλαυναν σε όλη τη χώρα. Οι συζητήσεις μας στην Καμπούλ είχαν αρχίσει να περιστρέφονται γύρω από έναν επερχόμενο εμφύλιο και σχέδια προστασίας και διαφυγής. Ολοι ήταν οπλισμένοι και περίμεναν. Με την Αφγανογαλλίδα συγκάτοικό μου είχαμε δώσει τα στοιχεία μας στη γαλλική πρεσβεία στην Καμπούλ για πιθανή απομάκρυνσή μας σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης (η γαλλική πρεσβεία είχε αρχίσει να εκκενώνει το προσωπικό της τον Μάιο και Γάλλους πολίτες από τον Ιούνιο). Οι τράπεζες είχαν αρχίσει να έχουν πρόβλημα ρευστότητας. Ηδη 10.000 Αφγανοί στριμώχνονταν κάθε μέρα έξω από το γραφείο διαβατηρίων. Μόνο 2.000 αιτήσεις την ημέρα μπορούσαν να εγκριθούν. Εφυγα από το Αφγανιστάν για οικογενειακούς λόγους στα μέσα Ιουνίου.

Στις 13 Αυγούστου ήμουν ακόμα στην Ελλάδα. Ο Χαλίλ ήταν ήδη σε απευθείας επαφή με το γραφείο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Αφγανιστάν μέσω του πρέσβη Παπασταύρου για να μπορέσει να βγει από τη χώρα. Είχε ξεκινήσει τη διαδικασία έκδοσης ταυτοτήτων ώστε μετά να βγάλει διαβατήρια. Ο αφγανικός σύνδεσμος της Ε.Ε. είχε ξεκαθαρίσει πως χωρίς διαβατήρια το γραφείο του δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Τα βράδια που μιλούσαμε με τον Χαλίλ αναρωτιόμασταν αν θα «πέσει» η Καμπούλ τις επόμενες μέρες. Αν θα προλάβουμε – εκείνος να πάρει κάποιο έγγραφο στα χέρια του για να φύγει και εγώ για να επιστρέψω στο σπίτι μου, στη δουλειά μου, στους φίλους και στον σκύλο μου, τη Λουβ.

Οι ενέργειες του πρέσβη Ανδρέα Παπασταύρου δεν στάθηκαν αρκετές για τη σωτηρία του Χαλίλ, της συζύγου του και των τεσσάρων παιδιών τους.

ΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ

el-gr

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

https://kathimerini.pressreader.com/article/281822876934238

Kathimerini Digital