Το «ελληνικό όνειρο» μιας οικογένειας Αφγανών

Παράδειγμα ιδανικής ένταξης αναγνωρισμένων προσφύγων

Οταν ο Σαϊντουλάχ Καριμί μεταφέρει την «Αθηνά» στο σαλόνι του σπιτιού του, κοντά στην πλατεία Βικτωρίας, το βλέμμα του αποκτά τη σπίθα του εφευρέτη. Τοποθετεί προσεκτικά στα χέρια του γάντια με αισθητήρες και δαιδαλώδεις διαδρομές καλωδίων που καταλήγουν σε μια κίτρινη φορητή μπαταρία. Το ρομπότ ύψους ενός μέτρου και είκοσι εκατοστών αντιγράφει την παραμικρή του κίνηση, λες και είναι μια μαριονέτα που συνδέεται με ένα αόρατο νήμα. Ο 52χρονος Αφγανός το έφτιαξε κατά βάση από ανακυκλώσιμα υλικά. Για δάχτυλα χρησιμοποίησε πλαστικές λαβές από ξυραφάκια τις οποίες ζέστανε στο μάτι της κουζίνας για να τους δώσει σχήμα. Αξιοποίησε μπουκάλια αναψυκτικών για τα άκρα και ροδάκια από παιδικά παιχνίδια για τις αρθρώσεις. Δούλεψε μεθοδικά επί ένα χρόνο για να δώσει πνοή στο δημιούργημά του, σε μια ύστατη προσπάθεια να διοχετεύσει κάπου τις γνώσεις και την ευρηματικότητά του.

«Οι πρόσφυγες έχουν ικανότητες και ταλέντα. Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη και να τους δοθούν οι ευκαιρίες να τα αναδείξουν», λέει στην «Κ». Στην πατρίδα του ο Καριμί ήταν επί πολλά χρόνια τεχνικός ορθοπεδικών ειδών. Είχε εργαστεί αρχικά ως νοσηλευτής και αργότερα εξειδικεύτηκε στην κατασκευή προσθετικών μελών στην πόλη Μαζάρ-ι-σαρίφ. Εφτιαχνε τεχνητά μέλη για παιδιά με αναπηρία που είχαν νοσήσει από πολιομυελίτιδα, για παραπληγικούς ή τραυματίες πολέμου. Οι ακρωτηριασμοί πολιτών από την έκρηξη κάποιας νάρκης ή από πυροβολισμούς ήταν από τις συνήθεις περιπτώσεις που είχε να αντιμετωπίσει. «Περίπλοκα περιστατικά», θυμάται ο ίδιος. Για ένα διάστημα είχε δημιουργήσει το δικό του εργαστήριο και επέβλεπε ομάδα 14 υπαλλήλων, ώσπου εξαιτίας των Ταλιμπάν εγκατέλειψε πριν από μία πενταετία το Αφγανιστάν.

Στην Ελλάδα δεν έμεινε αδρανής. Βελτίωσε τα αγγλικά του, προσπαθεί να μάθει καλύτερα τα ελληνικά και αποπειράθηκε να βρει εργασία στο αντικείμενό του. Η υποχρεωτική καραντίνα της πανδημίας και η οικονομία του κλάδου δυσχέραιναν τις προσπάθειές του.

Ο δρόμος προς τη λύτρωση

Μετά την πρόσφατη απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν τα πλάνα απεγνωσμένων πολιτών που επιχειρούσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα γαντζωμένοι ακόμη και από τις ρόδες αεροπλάνων, έκαναν τον γύρο του κόσμου. Πριν από αυτούς, όμως, χιλιάδες άλλοι είχαν ακολουθήσει τον δρόμο της φυγής. Τι έχει συμβεί με εκείνους που προηγήθηκαν; Η ιστορία της εξαμελούς οικογένειας των Καριμί εκ πρώτης όψεως και παρά τις δυσκολίες μοιάζει με ιδανική περίπτωση ένταξης. Μια πιο προσεκτική ματιά όμως δείχνει πως τίποτε δεν θα είχε συμβεί χωρίς την υποστήριξη προγραμμάτων και οργανώσεων, την καλοσύνη εθελοντών και ντόπιων που τυχαία βρέθηκαν στον δρόμο τους, αλλά και τη δική τους επίμονη προσπάθεια η οποία ακόμη συνεχίζεται.

Σήμερα, η οικογένεια των Αφγανών αναγνωρισμένων προσφύγων ζει σε διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας με τις δικές της δυνάμεις. Η ιδιοκτήτρια δέχτηκε να τους μειώσει το ενοίκιο όταν τους γνώρισε τον Φεβρουάριο του 2020 και είδε πώς προσπαθούσαν να σταθούν στα πόδια τους. Τα δύο μικρότερα παιδιά τους φοιτούν στο δημοτικό και στο γυμνάσιο. Ενας γιος της οικογένειας παρακολουθεί μαθήματα ζαχαροπλαστικής σε σχολή του ΟΑΕΔ και ο 23χρονος Σαΐντ Αζίμ, ο μεγαλύτερος από τα τέσσερα αδέρφια, σπουδάζει με υποτροφία στο Deree. Εφόσον εξασφαλίσει τη σχετική βίζα πρόκειται να ολοκληρώσει τις σπουδές του στις ΗΠΑ, στο Πανεπιστήμιο Clarkson, όπου θα ήθελε να εξειδικευτεί στην αεροναυπηγική.

Προτού βρουν αυτό το διαμέρισμα είχαν φιλοξενηθεί σε ένα άλλο κτίριο μαζί με συμπατριώτες τους με τη βοήθεια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Caritas. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε άλλο σπίτι στο πλαίσιο του προγράμματος κοινοτικής χρηματοδότησης Estia και αφού αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες εντάχθηκαν στο πρόγραμμα Helios λαμβάνοντας για λίγους μήνες επιδότηση ενοικίου. Πήραν πολιτικό άσυλο το 2018. Στην Ελλάδα είχαν φτάσει στα τέλη Μαρτίου του 2016 και είχαν περάσει εννέα μήνες στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Σάμου.

«Ηταν μια χαοτική περίοδος», λέει στην «Κ» η Αμερικανίδα εθελόντρια Αννα Αντλερστάιν, που είχε συμπέσει τότε μαζί τους στο νησί. «Ο αριθμός όσων διέμεναν στον καταυλισμό ξεπερνούσε τρεις φορές τη δυναμικότητα του χώρου. Οι άνθρωποι είχαν εγκλωβιστεί εκεί. Δεν ήξεραν τι θα γίνει με τις υποθέσεις τους, δεν είχαν τι να κάνουν μέσα στην ημέρα, παρά μόνο περίμεναν στην ουρά για φαγητό».

Με τη συνδρομή και των Καριμί η Αντλερστάιν βοήθησε να φτιαχτεί ένα σχολείο για τα παιδιά του καταυλισμού. «Ο Σαϊντουλάχ έχει φοβερό μυαλό και οργανωτικές ικανότητες, ανέλαβε τη βιβλιοθήκη με βιβλία που συγκεντρώσαμε από δωρεές. Η γυναίκα του βοήθησε ως διερμηνέας», λέει. Τα παιδιά από την απόλυτη αδράνεια παρακολουθούσαν πλέον μαθήματα μουσικής, ο Καριμί τους έλεγε παραμύθια, ο χρόνος κυλούσε λίγο διαφορετικά.

Κλειστές πόρτες

Στην Αθήνα πλέον ο Καριμί επιχείρησε αρχικά να βρει δουλειά σε εργαστήρια ορθοπεδικών ειδών. Λέει ότι συνάντησε αρκετές κλειστές πόρτες, ότι του είπαν πως δεν γνώριζε από δυτικά εργαλεία παρότι ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούσε στο Αφγανιστάν ήταν συχνά ευρωπαϊκής προέλευσης. Τυχαία, σε μία από τις αναζητήσεις συνάντησε τον Νίκο Σαρρή που διατηρούσε κατάστημα με ορθοπεδικά και ένα μικρό εργαστήριο στην Κυψέλη. «Η εποχή ήταν για εμένα αρκετά δύσκολη, δεν μπορούσα να προσλάβω κάποιον για οκτάωρο με βασικό μισθό. Εκείνος ήθελε να είναι δραστήριος. Μακάρι να μπορούσα να κάνω περισσότερα», λέει. Κατά καιρούς ο Καριμί τον επισκεπτόταν, έφτιαξε εκεί δύο πέλματα και κάποιες πατέντες για να τον διευκολύνει στην εργασία του.

«Μου έκανε τρομερή εντύπωση σαν άνθρωπος, οι γνώσεις που είχε στη δουλειά μας και σε κομμάτια της ηλεκτρομηχανικής. Μπορούσε από το τίποτα να δημιουργήσει κάτι», τονίζει ο κ. Σαρρής. «Μόνο καλά πράγματα έχω να πω για εκείνον. Του είχα δώσει και τα κλειδιά του εργαστηρίου όταν έλειψα για ένα διάστημα και αυτό έκανε εντύπωση σε μερικούς φίλους μου, πώς εμπιστεύομαι κάποιον ξένο, είπαν. Αλλά οι κουβέντες που είχαμε κάνει, τα τσαγάκια που είχαμε πιει με έκαναν να τον εμπιστευτώ, όπως και η προσπάθειά του να μάθει ελληνικά και να προσαρμοστεί».

Ο Καριμί εργάζεται πλέον σε καθεστώς ημιαπασχόλησης ως διερμηνέας, μια δουλειά που έκανε και η σύζυγός του. Στόχος του είναι κάποια μέρα να ανοίξει στην Αθήνα το δικό του εργαστήριο για προσθετικά μέλη και, όπως λέει, μέχρι τότε δεν θα σταματήσει την προσπάθεια.

«Οι πρόσφυγες έχουν ικανότητες και ταλέντα. Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη και να τους δοθούν οι ευκαιρίες να τα αναδείξουν».