Μια καθοριστική συνάντηση

Καθώς οι εκλογές του Μαΐου του 2012 δεν ανέδειξαν κυβέρνηση, ανέλαβα ως πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας υπηρεσιακός πρωθυπουργός για να οδηγήσω τη χώρα σε νέες εκλογές. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη έως ζοφερή. Η χώρα μας κινδύνευε ακόμη και με χρεοκοπία και οι σχέσεις μας με την Ευρώπη και τους ηγέτες τους είχαν σχεδόν διαρραγεί. Ετσι, η μετάβασή μου στις Βρυξέλλες για την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής αποκτούσε καίρια σημασία. Επρεπε να κερδίσω την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων ηγετών και ιδιαιτέρως της καγκελαρίου, που έπαιζε καθοριστικό ρόλο.

Προσπάθησα να οργανώσω μια συνάντηση μαζί της, πράγμα όχι ευχερές, δεδομένου ότι ήμουν εντελώς άγνωστος στους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο υπουργός Εξωτερικών, πρέσβης Π. Μολυβιάτης, είχε μια πρώτη επαφή με την καγκελάριο στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Σικάγο και ζήτησε τη συνάντηση. Καθοριστικό ρόλο όμως έπαιξε επίσης ο φίλος μου υφυπουργός της γερμανικής κυβέρνησης Thomas Rachel, τη βοήθεια του οποίου είχα παράλληλα ζητήσει. Εστειλε ένα μήνυμα με δυο καλά λόγια στην καγκελάριο και με ενημέρωσε ότι το ραντεβού είχε κλειστεί.

Στις Βρυξέλλες η αγωνία μου ήταν μεγάλη, καθώς κρίνονταν καίρια θέματα. Κατά τη συνάντηση με τον Baroso, ένιωσα την ένταση που είχε επικρατήσει στις σχέσεις μας με την Ευρώπη. Ηταν πολύ επιθετικός απέναντι στην Ελλάδα και αναγκάστηκα να αντιδράσω. Αντιθέτως, ευγενέστατος και πολύ βοηθητικός υπήρξε ο πρόεδρος Van Rompuy. Μου έδωσε μάλιστα και τα σχέδια συμπερασμάτων για να τα μελετήσουμε και να διατυπώσουμε τις παρατηρήσεις μας.

Ετσι, προσήλθα στη συνάντηση με την καγκελάριο πιο ήρεμος. Είχα ετοιμάσει έναν φιλικό χαιρετισμό στα γερμανικά. Εκτίμησε το ότι γνώριζα καλά τη γλώσσα και έτσι συμφωνήσαμε ότι δεν είχαμε ανάγκη διερμηνέα και η συνομιλία έγινε στα γερμανικά και στα αγγλικά.

Μου ζήτησε και της έκανα μια ανάλυση της κατάστασης στην Ελλάδα. Την ανησυχούσε ιδιαίτερα η άνοδος της Χρυσής Αυγής. Της εξήγησα ότι η χώρα είχε ανάγκη από τη στήριξη και την οικονομική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Της περιέγραψα το πολιτικό κλίμα που επικρατούσε και της είπα ότι οποιασδήποτε φύσεως πολιτική παρέμβαση δεν θα ήταν για καλό.

Με άκουγε με προσοχή και με διαβεβαίωσε ότι, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, ουδέποτε είχε σκεφθεί να παρέμβει στα πράγματα και στις εξελίξεις της ελληνικής πολιτείας, παρότι μου περιέγραψε τις δύσκολες σχέσεις της με Ελληνες πολιτικούς και την απογοήτευσή της από τη συμπεριφορά τους. Υπεραμύνθηκα.

Τότε ζήτησα από την καγκελάριο να με αντιμετωπίσει όπως θα αντιμετώπιζε έναν ανώτατο Γερμανό δικαστή. Της επισήμανα ότι λόγω αυτής της ιδιότητός μου γνώριζα ακριβώς τι σημαίνει η ρήση pacta sunt servanda (η οποία σημειωτέoν μου επαναλαμβανόταν συνεχώς κατά την επίσκεψή μου στις Βρυξέλλες) και ότι σκόπευα να τηρήσω πιστά τα συμφωνηθέντα, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι τούτο δεν θα οδηγούσε σε οικονομική καταστροφή της χώρας ούτε σε διχασμό και διάλυση της ελληνικής κοινωνίας.

Η κυρία Μέρκελ με διαβεβαίωσε για την απόφασή της να στηρίξει την Ελλάδα και με ρώτησε τι θα μπορούσε να κάνει ειδικότερα. Οπως είχαμε συμφωνήσει με όλα τα κόμματα, ζήτησα δύο πράγματα: α) Τα project bonds για επενδύσεις και έργα και β) τη χορήγηση δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Μου υποσχέθηκε ότι θα το κάνει και τήρησε τον λόγο της. Ετσι, αργότερα, κατά τη διάρκεια της συνόδου, όταν άλλες χώρες ζήτησαν μεγάλη συμμετοχή στα project bonds εκείνη, κοιτώντας με, είπε με κοφτή φωνή ότι, ύστερα από συνεννόηση με τον Ελληνα πρωθυπουργό, αυτά θα διατεθούν κατά προτεραιότητα στην Ελλάδα!

Με κατευόδωσε, λέγοντάς μου ότι μπορούμε να είμαστε σε επικοινωνία μέχρι τις εκλογές. Η συνάντηση, αντί για ένα τέταρτο που είχε προγραμματιστεί, είχε διαρκέσει πενήντα λεπτά και όλοι έξω αναρωτιόντουσαν τι άραγε είχε συμβεί. Εφυγα από τη συνάντησή μας με αναπτερωμένο το ηθικό, καθώς πίστευα ότι είχα καταφέρει να κερδίσω την εμπιστοσύνη της καγκελαρίου και τη συμπαράστασή της στη χώρα μας στις δύσκολες αυτές συγκυρίες.

Μετά τη συνάντηση, συνομιλήσαμε με την καγκελάριο ορισμένες ακόμη φορές στο τηλέφωνο για τα ανακύπτοντα ζητήματα και τις τρέχουσες εξελίξεις. Ακουγε με προσοχή τις απόψεις του συνομιλητή της και διατύπωνε με ηρεμία, ευγένεια, αλλά και αποφασιστικότητα τις απόψεις της. Θα μπορούσα να προσθέσω ακόμη μερικά πράγματα που διημείφθησαν, παραδείγματος χάριν ότι μιλήσαμε και για το ποδόσφαιρο, αλλά δεν είναι ακόμη ο κατάλληλος χρόνος!

Είναι αδιαμφισβήτητο, ακόμη και για τους πιο σκληρούς επικριτές της, ότι η καγκελάριος κράτησε ενωμένη τη χώρα της και καθοδήγησε την Ευρώπη σε ώρες κρίσεων. Εγειρε την πλάστιγγα υπέρ των σωστών απόψεων σε δύσκολες στιγμές. Χειρίστηκε με υπομονή και μεθοδικότητα διαφορετικές καταστάσεις και ανθρώπους. Παρ’ όλη την ευγένεια και τον προσηνή χαρακτήρα της, είχε σιδερένια αποφασιστικότητα και επιμονή να οδηγήσει τα πράγματα εκεί που θεωρούσε ότι ήταν ορθό. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αργούσε να πάρει αποφάσεις, περιμένοντας να δει τις εξελίξεις, όμως, όταν τις έπαιρνε, ήταν σταθερή στις απόψεις της. Στο πλαίσιο αυτό, ίσως άργησε και χρειάστηκε την πίεση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού για να βοηθήσει την Ελλάδα. Οταν πήρε την απόφαση το έκανε με συνέπεια μέχρι το τέλος, παρά τις κατά καιρούς μεγάλες δυσκολίες, και εξήντλησε όλα τα αποθέματα για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρώπη.

Προσωπικά έχω μια πολύ καλή εικόνα και μια πολύ ευχάριστη ανάμνηση από την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ, την οποία θεωρώ μεγάλη πολιτικό.

Παρ’ όλη την ευγένεια και τον προσηνή χαρακτήρα της, είχε σιδερένια αποφασιστικότητα και επιμονή να οδηγήσει τα πράγματα εκεί που θεωρούσε ότι ήταν ορθό.