Ποιητικές ερμηνείες στα Κοντσέρτα για πιάνο του Μπραμς

Τα δύο Κοντσέρτα για πιάνο του Μπραμς είναι για ώριμους ανθρώπους. Το διαπιστώνει κανείς σχεδόν κάθε φορά κατά τη διάρκεια διαγωνισμών για νέους πιανίστες. Ενθαρρυμένοι από τους δασκάλους τους, πολλοί ταλαντούχοι νέοι τα επιλέγουν, επειδή παρουσιάζουν τεράστιες τεχνικές και δεξιοτεχνικές προκλήσεις. Σχεδόν χωρίς εξαίρεση έχει κανείς την αίσθηση ότι τα παιδιά ρίχνονται στη μάχη προκειμένου να επιλύσουν ασκήσεις. Κάποια το κατορθώνουν με επιτυχία, όμως συχνά χωρίς να κατανοούν τι κάνουν. Φαίνεται. Ή, για την ακρίβεια, το ακούει κανείς.

Διότι τίποτε στον Μπραμς δεν γράφηκε ως άσκηση. Τίποτε δεν αποτελεί τεχνική ή δεξιοτεχνική πρόκληση. Αντίθετα, κάθε στοιχείο της μουσικής στοχεύει στην έκφραση δυνατών συναισθημάτων, τα οποία αποδίδονται μέσα από συγκεκριμένες μορφές. Τα δύο Κοντσέρτα, το τριμερές πρώτο σε ρε ελάσσονα και το κολοσσιαίο τετραμερές δεύτερο σε σι ύφεση μείζονα, προϋποθέτουν ερμηνευτές εξοικειωμένους με το γερμανικό ρομαντικό ρεπερτόριο, τη γλώσσα και τα εκφραστικά του μέσα, πιανίστες που να ξέρουν τι συμβολίζουν τα κόρνα ή πώς αναπτύσσεται μια μουσική φράση με βάση τους συγκεκριμένους κώδικες. Ανθρώπους, οι οποίοι επιπλέον να έχουν εμπειρία ζωής, ώστε να αντιλαμβάνονται τι μπορεί να εκφράσει μια τρίλια – ή μάλλον ότι μια τρίλια δεν είναι διόλου στοιχείο διακοσμητικό, αλλά αποκλειστικά μέσο έκφρασης, όπως στην περίπτωση του πρώτου Κοντσέρτου.

Ο Ούγγρος Αντράς Σιφ δεν είναι τυχαίος πιανίστας. Οι ερμηνείες του ξεχωρίζουν σχεδόν ανεξαιρέτως για την οξυδερκή ματιά τους. Για τον τρόπο με τον οποίο ο πιανίστας αντιλαμβάνεται την

Οι ερμηνείες του Αντράς Σιφ ξεχωρίζουν πάντα για τη μουσικότητα και την οξυδερκή ματιά τους.

παρτιτούρα και για την ικανότητά του να μετασχηματίσει σε μουσική αυτά που κατανοεί και αυτά που αισθάνεται. Το έχουμε διαπιστώσει αρκετές φορές στην αίθουσα Φίλων της Μουσικής, το διαπιστώνουμε ακόμη μία στην πρόσφατη ηχογράφηση των δύο Κοντσέρτων του Μπραμς, όπου επιπλέον ο Σιφ διευθύνει την Ορχήστρα της Εποχής του Διαφωτισμού σε όργανα εποχής (ECM New Series 2690/91 - 485 5770). Το σύνολο έχει μέγεθος παρεμφερές με τις ορχήστρες που πρωτοέπαιξαν τα συγκεκριμένα Κοντσέρτα, ενώ ο ίδιος παίζει σε ένα αποκατεστημένο πιάνο Μπλύίτνερ του 1859, δηλαδή της εποχής κατά την οποία γράφηκε το πρώτο Κοντσέρτο. Ενα όργανο του οποίου οι χαμηλές νότες διαθέτουν τελείως ξεχωριστή διαφάνεια.

Διαφάνεια είναι η λέξη-κλειδί της ηχογράφησης συνολικά, καθώς ακούει κανείς αρκετά στοιχεία της ενορχήστρωσης, που σε άλλη περίπτωση, με μεγάλες σύγχρονες ορχήστρες και πιάνα με πολύ πιο στρογγυλό και γεμάτο ήχο, χάνονται. Σαν να έχει αφαιρεθεί το βάρος και να έχει μείνει η ζεστασιά και το πάθος της μουσικής, στοιχείο ευχάριστο ιδίως στα δύο τελευταία μέρη του δεύτερου Κοντσέρτου, που έχουν ποιότητες μουσικής δωματίου. Ανακαλύπτει κανείς μια διαφορετική ποίηση και εκλεπτύνσεις εκεί όπου ίσως δεν το είχε φανταστεί. Ο Σιφ είναι μάγος των αποχρώσεων και των διαβαθμίσεων. Μέσα από αυτές δίνει πλαστικότητα, κίνηση και παλμό στη μουσική. Η εκφραστική δύναμη της ερμηνείας του αποκαλύπτει πτυχές της μουσικής που επιτρέπουν σε κάθε ακροατή μια προσωπική συνομιλία μαζί της.