Μετά την ανάκαμψη τύπου V;

Αφού είχαμε μπει στην κρίση της COVID-19, στα μέσα του περασμένου χρόνου, το καθ’ ημάς θέμα της συζήτησης (όπως και σε όλο τον κόσμο) ήταν αν η οικονομική ανάκαμψη που θα ακολουθήσει θα είναι απότομη (σχήματος V) ή βραδεία (σχήματος U). Η απάντηση που δίνεται από την ίδια τη ζωή δικαιώνει το πρώτο σενάριο, της γρήγορης ανάκαμψης. Αυτό έδειξαν τα στοιχεία του β΄ τριμήνου (+16,2% από το αντίστοιχο περυσινό), αυτό προβλέπουν για όλο το 2021 μεγάλοι επενδυτικοί και τραπεζικοί οργανισμοί: στο 7,5% βλέπει την οικονομική μεγέθυνση η Εθνική Τράπεζα, για 7,8% μιλάει η UBS, 8,2% η Oxford Economics και η Moody’s Analytics, 8,5% η Capital Economics. Εφόσον αυτές οι προβλέψεις επαληθευθούν, το ΑΕΠ στα τέλη του έτους θα φτάσει στα επίπεδα που ήταν το 2018 (179,7 δισ. ευρώ), δηλαδή θα βρεθεί λίγο χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2019 (184,5 δισ.) και 8% πάνω από το χαμηλό επίπεδο στο οποίο έπεσε το 2020 (166 δισ. ευρώ).

Σε αυτή τη θετική εξέλιξη είναι σημαντική η συμβολή του τουρισμού. Το δίμηνο Ιούλιος Αύγουστος η τουριστική κίνηση δεν είχε κάτι να ζηλέψει από το αντίστοιχο το 2019, έτσι τα έσοδα προβλέπεται ότι θα κυμανθούν περί τα 10 δισ. ευρώ φέτος (έναντι 4,3 δισ. ευρώ πέρυσι και 18 δισ. ευρώ το 2019). Η ταχύτητα, ωστόσο, της ανάκαμψης υποδηλώνει κάτι σημαντικό: Σε αντίθεση με την κρίση χρέους, μετά το δραματικό 2009, τώρα (που δεν ήμασταν μόνοι και απέναντι, αλλά στην ίδια πλευρά με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες...) διασώθηκε από την καταστροφή η παραγωγική βάση της οικονομίας, χάρη στην κρατική στήριξη με πάνω από 40 δισ. ευρώ. Σε αυτήν τη στήριξη οφείλεται, κυρίως, η μεγάλη αύξηση των καταθέσεων και της κατανάλωσης καθώς και η συγκράτηση της ανεργίας στο 14,2% -την περασμένη Κυριακή, από την 85η ΔΕΘ, χαρίστηκαν άλλα 650 εκατ. (μη) επιστρεπτέες προκαταβολές. Αρα, στα τέλη του έτους θα βρεθούμε με ένα ΑΕΠ λίγο μικρότερο από εκείνο του 2020 και με χειρότερη ποιότητα – γιατί οι κρατικές ενισχύσεις δεν είναι, στα αλήθεια, νέος πλούτος.

Η Ελλάδα είναι στις 40-50 πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Αλλά, μιλώντας με ξένους φίλους της χώρας μας, ενισχύεται η πεποίθηση ότι η χώρα μας βαδίζει νωχελικά, με τα χέρια στις τσέπες, και δεν αξιοποιεί τις μεγάλες δυνατότητες που κρύβει. Η πατρίδα σας –λένε– είναι ασφαλής χώρα, μέλος του ΝΑΤΟ, της Ευρωζώνης, κανείς μας δεν φοβάται να επενδύσει σε αυτήν. Δεν έχει την τρομοκρατία που πλήττει άλλες χώρες. Εχετε σχετικά νέες, κρίσιμες υποδομές – την ταχύτητα του Ιnternet θα τη ζήλευε ο Γερμανός. Το κλίμα και το περιβάλλον της είναι μοναδικά – όλοι θα θέλαμε να την έχουμε ως βάση εργασίας. Εχετε μορφωμένους, με ευρηματικό μυαλό, νέους. Με αυτές τις προϋποθέσεις το ΑΕΠ σας θα μπορούσε να είναι διπλάσιο και τριπλάσιο – καταλήγουν. Δεν έχουν άδικο. Επιπλέον, θα έλεγε κανείς ότι προσφέρεται και η συγκυρία, για μια μεγάλη, ομόθυμη προσπάθεια με φιλόδοξους στόχους: Υπάρχει ένα θετικό διεθνές κλίμα, βελτιώνεται το ευρωπαϊκό περιβάλλον, στο δε ελληνικό τραπέζι θα μπουν περίπου 110 δισ. ευρώ στα επόμενα λίγα χρόνια.

Οι αντικειμενικές προϋποθέσεις υπάρχουν. Στις υποκειμενικές έχουμε προβλήματα. Και αντί να κερδίσουμε τον καιρό, άλλοι πανηγυρίζουν με την επαναφορά του συρρικνωμένου ΑΕΠ στα επίπεδα του 2018 και άλλοι αγχώνονται αν η αύξησή του αποδειχθεί διατηρήσιμη μετά την άρση των μέτρων κρατικής στήριξης.

Ξένοι φίλοι της χώρας μας λένε ότι η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις για 2πλάσιο ή 3πλάσιο ΑΕΠ.