Εκκλησία και διαχείριση της πανδημίας

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πανδημία της COVID-19, με όλες τις κοινωνικές συνεπαγωγές και συνάφειές της, μας ανάγκασε να ξεχάσουμε αυτά που ξέραμε και να συμβιβαστούμε με όσα αγνοούσαμε ή και ενδόμυχα φοβόμασταν… Μετέτρεψε, έτσι, την περιβόητη «κανονικότητά» μας από ανεπίγνωστο δεδομένο σε βασανιστικό ζητούμενο. Για την αναχαίτιση του απρόσκλητου εισβολέα, η Πολιτεία έλαβε κρίσιμες, αντιδημοφιλείς αποφάσεις, οι οποίες μεταξύ άλλων δοκίμασαν τη σχέση της και με την Εκκλησία. Η τελευταία, μάλιστα, αναγκάστηκε να αναζητήσει τον δικό της βηματισμό και να διαχειριστεί την πανδημία τόσο σε σχέση με την Πολιτεία και τα περιοριστικά της μέτρα, όσο και αναφορικά με το ποίμνιό της, το οποίο έπρεπε να πειστεί για την αναγκαιότητά τους.

Ο διμέτωπος αυτός αγώνας δεν έχει λήξει ακόμα. Η πανδημία, όπως φαίνεται και από τη νέα μετάλλαξη «Ομικρον», είναι μια δυναμική κατάσταση που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Κατά τη διάρκειά της, η Εκκλησία πρέπει να ομολογήσουμε ότι, παρά τους αναπόφευκτους μετεωρισμούς της πρώτης περιόδου, στάθηκε, σε θεσμικό επίπεδο, στο ύψος των περιστάσεων. Ετσι, καθώς η συμβολή της «στη διατήρηση της ζωής και στην προστασία της υγείας αποτελεί στοιχείο ταυτοτικό, προσδιορισμένο από την κανονική παράδοση, την πατερική διδασκαλία και το περιεχόμενο της πίστης Της» (Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, 13.5.2021), στοιχήθηκε με τις κυβερνητικές αποφάσεις, έστω και εάν βρέθηκε ενίοτε, ως μη ώφειλε, προ τετελεσμένων και ένιωσε, όχι άδικα, στοχοποιημένη, έδωσε οδηγίες για την ευλαβική τήρηση των κανόνων υγιεινής και των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης (social distancing) και συνέστησε ορθώς στους πιστούς να αξιοποιήσουν, ως μέγιστη πράξη ευθύνης απέναντι στον συνάνθρωπο, τον εμβολιασμό που αποτελεί δώρο του Θεού. Τούτο, μάλιστα, όχι χωρίς κόστος, αφού δέχθηκε επανειλημμένως «φίλια πυρά» για ενδοτισμό και πειθήνια υποταγή στον Καίσαρα.

Ωστόσο, η κρίση της πανδημίας ανέσυρε στην επιφάνεια και διάφορες αγκυλώσεις, οι οποίες προβάλλονται ατυχώς ως έκφανση μιας αυθεντικής θρησκευτικότητας, ενώ πρόκειται, κατ᾽ ουσίαν, για μετάλλαξή της. Ετσι, από διάφορους εκκλησιαστικούς κύκλους, που δεν εκφράζουν ευτυχώς την πλειοψηφία, η πανδημία εργαλειοποιήθηκε, καθώς προσεγγίστηκε με τη λογική της συνωμοσιολογίας, ταυτίστηκε με θρησκοληπτικές και μεταφυσικές παρερμηνείες και αντιμετωπίστηκε με μια δυσεξήγητη καχυποψία που εξέπεμψε λάθος μηνύματα. Αίφνης, η ιατρική επιστήμη δέχθηκε τα πυρά μιας στείρας αμφισβήτησης και ενός ανέξοδου αρνητισμού, ενώ αγνοήθηκε περιφρονητικά το αγιογραφικό παράγγελμα «Τίμα ἰατρὸν… γὰρ αὐτὸν

ἔκτισε Κύριος» (Σοφία Σειράχ 38, 1, 12). Μάλιστα, παρά τη διαφορετική επ᾽ αυτού θέση της επίσημης Εκκλησίας, όπως αυτή διατυπώθηκε συνοδικά, δεν πρέπει κανείς να αγνοήσει ότι η μυωπική αυτή προσέγγιση βρήκε ευήκοα ώτα σε ένα μέρος του εκκλησιαστικού πληρώματος, το οποίο ανεξήγητα εξακολουθεί να βλέπει παντού εχθρούς και απειλές.

Είναι σίγουρο ότι η πανδημία κάποια στιγμή θα τελειώσει. Για αυτό και η Εκκλησία οφείλει ήδη να σχεδιάσει ευρύτερα την ποιμαντική της μεταπανδημική εποχή. Η επόμενη ημέρα θα είναι ασφαλώς διαφορετική και η Εκκλησία δεν θα πρέπει να βρεθεί απροετοίμαστη για τη διαχείρισή της. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αναστοχαστεί τις επιλογές της και να ανανεώσει τη σχέση της με το ποίμνιό της. Εχει τα μέσα, διαθέτει την εμπειρία, αρκεί να το θελήσει.

Η επόμενη μέρα της πανδημίας θα είναι διαφορετική και η Εκκλησία θα πρέπει να αναστοχαστεί τις επιλογές της και να ανανεώσει τη σχέση με το ποίμνιό της.