O Σταμάτης Κριμιζής και ο διευθυντής του Πλανηταρίου Μάνος Κιτσώνας γράφουν για τον Διονύση Σιμόπουλο

Πώς ο Διονύσης Σιμόπουλος ξεκίνησε από τη Λουιζιάνα και έφερε στην Ελλάδα τα μυστικά του Διαστήματος

Την περασμένη Κυριακή 7 Αυγούστου χάσαμε έναν πάρα πολύ σημαντικό άνθρωπο, τον Διονύση Σιμόπουλο. Τον γνώρισα το 1998, όταν άρχισα να εργάζομαι στο Ιδρυμα Ευγενίδου ως μέλος της ομάδας που ανέλαβε τη δημιουργία του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου όπως το είχε οραματιστεί με τον αείμνηστο Νικόλαο Βερνίκο Ευγενίδη. Στη συνέχεια, όταν τον Νοέμβριο του 2003 το Πλανητάριο ξεκίνησε τη λειτουργία του, ανέλαβα την τεχνική του διεύθυνση μέχρι το 2014 και σε όλο αυτό το διάστημα ήμουν ο στενότερος συνεργάτης του, έχοντας πολύωρη καθημερινή επαφή για κάθε παράμετρο που αφορούσε στη λειτουργία, στην παραγωγή νέων παραστάσεων, στη συντήρηση και στις αναβαθμίσεις, στις εκδηλώσεις, στην επικοινωνία και στον προγραμματισμό του. Παράλληλα, κάναμε πάρα πολλά ταξίδια στο εξωτερικό, σε συνέδρια πλανηταρίων. Ο Διονύσης Σιμόπουλος, από τη μια μεριά έχοντας πλήρη επίγνωση του κύκλου μιας υγιούς επαγγελματικής ζωής και από την άλλη λατρεύοντας το Πλανητάριο και θέλοντας να εξασφαλίσει μια ομαλή συνέχεια για τη μετά από αυτόν εποχή, με προετοίμαζε συστηματικά για χρόνια, ώστε να μπορέσω να αναλάβω τη θέση του. Ηταν λοιπόν τεράστια τιμή για μένα, όταν τον Απρίλιο του 2014 το Ιδρυμα Ευγενίδου μου ανέθεσε να συνεχίσω το έργο του αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, μετά την επίσημη αποχώρηση του Σιμόπουλου από τη θέση που κατείχε για πάνω από 40 χρόνια. Από τότε και μέχρι τις τελευταίες του ημέρες τον συμβουλευόμουν ανελλιπώς για κάθε μικρό και μεγάλο θέμα σχετικά με το Πλανητάριο.

Η σχέση του Διονύση Σιμόπουλου με τα πλανητάρια ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 στο Μπατόν Ρουζ της Λουιζιάνα στις ΗΠΑ. Δίπλα στον ποταμό Μισισιπή λοιπόν, παράλληλα με τις σπουδές του, εργαζόταν και τελικά ανέλαβε διευθυντής στο εκεί Πλανητάριο, ένα από τα μεγαλύτερα πλανητάρια της Αμερικής τότε. Η εμπειρία του αυτή ήταν πολύτιμη από κάθε άποψη για τη μετέπειτα δουλειά του στην Ελλάδα. Παρακολούθησε από κοντά τις μεγάλες πρώτες στιγμές της εξερεύνησης του Διαστήματος της δεκαετίας του ’60 και των αρχών του ’70 στην πηγή τους, στα κέντρα ελέγχου και εκτοξεύσεων της NASA. Ακόμα πιο σπουδαίο όμως είναι πως κατά τη διάρκεια αυτών των σημαντικών γεγονότων έπαιρνε μέρος στον τρόπο που η NASA γνωστοποιούσε αυτά τα επιτεύγματα στο κοινό σε όλο τον κόσμο, γράφοντας ανταποκρίσεις και άρθρα για ελληνικές εφημερίδες. Ετσι άρχισε να γίνεται γνωστός στην Ελλάδα.

Το 1972, η αείμνηστη Μαριάνθη Σίμου τον προσκάλεσε να αναλάβει τη διεύθυνση του Ευγενιδείου Πλανηταρίου και μετά τις σχετικές ετοιμασίες ανέλαβε τον Απρίλιο του 1973. Η συμβολή του στην εξέλιξη του Πλανηταρίου υπήρξε καθοριστική. Εχοντας την εμπειρία της Αμερικής και αστείρευτη όρεξη για καινοτομίες εισήγαγε σταδιακά αρκετές νέες ιδέες στις παραστάσεις του Πλανηταρίου που μέχρι τότε είχαν περισσότερο τον χαρακτήρα ακαδημαϊκής διάλεξης. Χρησιμοποίησε δημιουργικά όποιο οπτικοακουστικό μέσο ήταν διαθέσιμο, ώστε να κάνει τις νέες παραστάσεις πιο προσιτές στο ευρύ κοινό, κρατώντας όμως πάντα ισχυρό τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα τους. Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Οταν ανέλαβε ο Σιμόπουλος η συνολική ετήσια προσέλευση του Πλανηταρίου ήταν περίπου 37.000 άτομα με μια μικρή τάση αύξησης κάθε χρονιά από το 1966 που άνοιξε το Πλανητάριο. Στην πρώτη χρονιά της δουλειάς του έγινε μια απότομη αύξηση και η προσέλευση ξεπέρασε τις 50.000. Στη συνέχεια είχε τη διορατικότητα, παράλληλα με τις παραστάσεις, να εργαστεί σκληρά και στον τομέα τις επικοινωνίας με εκατοντάδες άρθρα, συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, εκπομπές και παρουσιάσεις, συμμετοχές σε συνέδρια και ό,τι άλλο μπορούσε να κάνει κανείς εκείνη την εποχή. Ετσι η προσέλευση αυξανόταν κάθε χρονιά σημαντικά, με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να ξεπεράσει τις 100.000 φτάνοντας και στο ανώτατο όριο που μπορούσε με βάση τη χωρητικότητα και τον αριθμό των παραστάσεων κάθε εβδομάδα. Σε αυτά τα μέγιστα επίπεδα κινήθηκε το Πλανητάριο μέχρι που έκλεισε το 1999 για να αρχίσουν οι εργασίες κατασκευής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου.

Βασικός εμπνευστής

Η συμβολή του Σιμόπουλου στη δημιουργία του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου ήταν επίσης καθοριστική, καθώς ήταν ο κύριος εμπνευστής του και φυσικά βασικό μέλος της ομάδας που το οραματίστηκε και σχεδίασε την κατασκευή και λειτουργία του υπό την καθοδήγηση του αείμνηστου Νικόλαου Βερνίκου Ευγενίδη στην αρχή και του σημερινού προέδρου Λεωνίδα Δημητριάδη Ευγενίδη στη συνέχεια. Το κοινό και τα σχολεία αγκάλιασαν από την αρχή το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο και τα αποτελέσματα δικαίωσαν το έργο του Σιμόπουλου μια ακόμη φορά, καθώς με τη δυναμική και την τεχνολογία του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου η προσέλευση εκτοξεύθηκε σε εντυπωσιακά νούμερα της τάξης των 300.000 επισκεπτών τον χρόνο.

Μια παράμετρος, όμως, που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα είναι η τεράστια διεθνής ακτινοβολία του Σιμόπουλου στην παγκόσμια κοινότητα των πλανηταρίων. Ηδη από το 1969 είχε ενεργή συμμετοχή στα αρχικά στάδια της δημιουργίας της Διεθνούς Ενωσης Πλανηταρίων (IPS – International Planetarium Society), ενώ από την ίδρυση της Ενωσης το 1971 και μέχρι το 2006 ήταν μέλος του Συμβουλίου της, θέτοντας το στίγμα του Πλανηταρίου μας και ταυτόχρονα του Ιδρύματος Ευγενίδου στον παγκόσμιο χάρτη των πλανηταρίων. Εκμεταλλευόμενος τις γνωριμίες που είχε από την Αμερική και αναπτύσσοντας πολλές νέες, το Ευγενίδειο Πλανητάριο όχι μόνο έγινε μέλος όλων των σχετικών διεθνών οργανισμών αλλά είχε ενεργή συμμετοχή στα διοικητικά τους συμβούλια διαμορφώνοντας τις αποφάσεις και γενικότερα το μέλλον του χώρου των πλανηταρίων. Γι’ αυτό και το 1996, στο διεθνές συνέδριο στην Οζάκα της Ιαπωνίας, η IPS του απένειμε για την προσφορά του το ανώτατο βραβείο της, το IPS Service Award, μια τιμή που έχει γίνει μόνο σε 24 προσωπικότητες του χώρου εδώ και 50 χρόνια. Για να καταστεί κατανοητό το μέγεθος του διεθνούς κύρους του Σιμόπουλου και του σεβασμού που τρέφει η παγκόσμια κοινότητα των πλανηταρίων στο πρόσωπό του νομίζω αρκεί να αναφέρω ότι από τη στιγμή που έγινε γνωστός ο θάνατός του την Κυριακή το βράδυ, μέσα σε λίγες μόνο ώρες έλαβα προσωπικά μηνύματα συλλυπητηρίων και συμπαράστασης από την πρόεδρο της IPS Kaoru Kimura από την Ιαπωνία, καθώς και από 10 πρώην προέδρους του οργανισμού από ολόκληρο τον κόσμο. Κι όλα αυτά πέρα από τα εκατοντάδες μηνύματα που δημοσιεύθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και στην Αυστραλία.

Γνωρίζοντάς τον από τόσο κοντά όλα αυτά τα χρόνια πιστεύω πως το μεγαλύτερο παράσημο για τον Διονύση Σιμόπουλο είναι η αγάπη του κοινού, ο ενθουσιασμός των θεατών μιας καθημερινής παράστασης. Ολα τα βραβεία, όλες οι τιμές και οι διεθνείς διακρίσεις είναι σημαντικά, αλλά σε σύγκριση με την αίσθηση ενός κατάμεστου Πλανηταρίου που χειροκροτεί εμπνευσμένο στο τέλος μιας παράστασης νομίζω υστερούν κι είμαι βέβαιος ότι ο Διονύσης Σιμόπουλος αυτήν τη χαρά διάλεγε πάντα!

Σημαντικά τα βραβεία, οι τιμές, οι διεθνείς διακρίσεις, αλλά δεν συγκρίνονται με την αίσθηση ενός κατάμεστου Πλανηταρίου που χειροκροτεί στο τέλος μιας παράστασης.