Πλήγμα στο πρόγραμμα αναπτυξιακών έργων

Στις 6 Μαρτίου 1975 ανακοινώθηκε επίσημα η αποσύνδεση της δραχμής από το δολάριο. Σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος καταρτίστηκε ένα καλάθι νομισμάτων με διαφορετικούς συντελεστές στάθμισης στον συνολικό δείκτη, στάθμιση που δεν ανακοινώθηκε επισήμως και αποτελούσε επί μακρόν επτασφράγιστο μυστικό, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε πιθανή κερδοσκοπία. Στο καλάθι περιλήφθηκαν τα εξής νομίσματα: δολάριο, μάρκο, φράγκο, λιρέτα, ολλανδικό φιορίνι και βελγικό φράγκο. Στόχος του όλου εγχειρήματος ήταν η διευκόλυνση υποτίμησης έναντι χωρών που εισήγαν ελληνικά προϊόντα και ο έλεγχος του ισοζυγίου πληρωμών γενικότερα. Το 1976 ήταν το έτος εκκίνησης της προσπάθειας για την προσχώρηση στην ΕΟΚ. Το ΑΕΠ το 1975 είχε αυξηθεί κατά 3,3%, ο πληθωρισμός είχε τιθασευθεί, οι μισθοί είχαν αυξηθεί περισσότερο από τον τιμάριθμο και το έλλειμμα του ισοζυγίου ήταν υπό έλεγχο, αλλά τα σωρευτικά ελλείμματα των ειδικών λογαριασμών προσέγγιζαν τα 25 δισ. δρχ. και έπρεπε να τακτοποιηθεί η εκκρεμότητα αυτή στο εγγύς μέλλον.

Ετσι ξεκίνησε μια φρενίτιδα αναπτυξιακών έργων και νόμων, καταρτίστηκε πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης και αναπτύχθηκαν οι εμπορικές και πολιτικές σχέσεις με τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Γενικότερα επιδόθηκε η Ελλάδα σε μια γιγαντιαία προσπάθεια ανάκτησης χρόνου και πρωτοβουλιών στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Τον Μάιο του 1976 ανακοινώθηκαν τα μέτρα για την ανάπτυξη της Θράκης σαν μια πρώτη προσπάθεια άσκησης πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης στην πράξη και παράλληλα ανακοινώθηκαν πρωτοβουλίες ανάπτυξης των νησιών του Αιγαίου, καθώς και της Ηπείρου. Ετσι έγινε η ελληνική περιφέρεια μέρος του προγραμματισμού για το μέλλον και τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους πρόνοιας.

Σε ό,τι αφορούσε την ανάγκη μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων στον χώρο της οικονομίας, ο Παπαληγούρας αναδείχθηκε ηγέτης της όλης προσπάθειας. Την ίδια εποχή το Δημόσιο συνέστησε, έπειτα από πρωτοβουλία του, το Συμβούλιο Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής, όπου θα συζητούνταν μεταξύ των κοινωνικών εταίρων τα προβλήματα της οικονομίας και θα αναζητούνταν κοινά αποδεκτές λύσεις. Με την ΕΛΕΒΜΕ επιχειρήθηκε η εκμετάλλευση του ελληνικού υπεδάφους σε βιομηχανικά αξιοποιήσιμες πρώτες ύλες, ενώ δεν έλειψαν και προτάσεις για ίδρυση πετροχημικού βιομηχανικού συγκροτήματος στη χώρα, προκειμένου να διευρυνθεί η παραγωγική της βάση, χωρίς όμως απτά αποτελέσματα. Ο κυριότερος λόγος ήταν το κόστος δημιουργίας και λειτουργίας του έργου σε μια εποχή που άρχιζαν να έχουν άκουσμα οικολογικά προτάγματα. Η έλλειψη χρηματοδότησης ήταν επίσης η αιτία που παρά την εκτεταμένη προσπάθεια αναζήτησης πλουτοπαραγωγικών πόρων στο υπέδαφος της χώρας, η μόνη επένδυση που προχώρησε στην πράξη έπειτα από δεκαετίες ήταν εκείνη της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική. Γεγονός πάντως είναι ότι το Εθνικό Ιδρυμα Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών εκπόνησε (το 1976) υπό την υψηλή εποπτεία του υπουργείου Συντονισμού σχέδιο αξιοποίησης του ελληνικού υπεδάφους και άρχισε ταυτόχρονες προσπάθειες σε τουλάχιστον 20 μέρη της Ελλάδας για αναζήτηση πρώτων υλών.