Η Ιταλία δεν μπορεί να αγνοήσει τις αγορές

Η πιθανή νέα κυβέρνηση, που θα προκύψει από τις επικείμενες εκλογές του Σεπτεμβρίου, έχει πολύ γενναιόδωρα σχέδια. Ενας συνασπισμός από δεξιά κόμματα αναμένεται να αναδειχθεί νικητής μετά την αναμέτρηση, όπου η Τζιόρτζια Μελόνι των εθνικιστών «Αδελφών της Ιταλίας» θα αναλάβει πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας. Η μεγάλη δοκιμασία για εκείνην και την κυβέρνησή της θα είναι τόσο το υψηλό δημόσιο χρέος όσο και η στενή παρακολούθηση των τεκταινομένων από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η αιφνίδια απομάκρυνση του Μάριο Ντράγκι από την πρωθυπουργία τον Ιούλιο άνοιξε τον δρόμο για να συγκροτηθεί ακόμη μία ιταλική κυβέρνηση. Μια συμμαχία μεταξύ των «Αδελφών της Ιταλίας», της αντιμεταναστευτικής Λίγκας και της «Φόρτσα Ιταλία» του πρώην πρωθυπουργού της χώρας, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αναμένεται να συγκεντρώσει το 49% των ψήφων, όπως αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, δηλαδή πολύ υψηλότερο ποσοστό από τους διχασμένους αντιπάλους τους. Το κόμμα της Μελόνι, το οποίο έχει ρίζες στον μεταπολεμικό ιταλικό νεοφασισμό, τάσσεται κατά της ατζέντας Ντράγκι, ενώ στο παρελθόν έχει αμφισβητήσει και την ενιαία Ευρώπη. Αναμένεται πως θα εξασφαλίσει το 24% των ψήφων.

Σε υψηλή προτεραιότητα στα σχέδια της σύμπραξης είναι η περικοπή της φορολογίας, ούτως ώστε να ενισχυθεί η καταναλωτική δαπάνη. Κι ενώ ακόμη δεν έχει δημοσιοποιήσει επισήμως το μανιφέστο της, στα σχέδιά της εμπεριέχονται ένας ενιαίος φορολογικός συντελεστής του 15% για αυτοαπασχολούμενους με εισοδήματα έως και 100.000 ευρώ τον χρόνο, εν συγκρίσει με τις 65.000 ευρώ σήμερα. Αυτό είναι διαχειρίσιμο. Ενα πιο τολμηρό σχέδιο για την επέκταση του μέτρου, ώστε να υπαχθούν σε αυτήν όλοι οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, θα οδηγήσει σε μείωση των κρατικών εσόδων κατά σχεδόν 40 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση ή παραπάνω από το 2% του ιταλικού ΑΕΠ – η εκτίμηση ανήκει στον καθηγητή Οικονομικών Μάσιμο Μπαλντίνι. Μια τέτοια προοπτική θα δυσκόλευε την Ιταλία να περιορίσει το δημόσιο χρέος της, το οποίο φέτος διαμορφώνεται στο 147% του ΑΕΠ. Επιπροσθέτως, ο σχηματισμός της Μελόνι επιδιώκει να τροποποιήσει το επενδυτικό σχέδιο των 200 δισ. ευρώ, το οποίο συμφώνησαν Ρώμη και Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάκαμψη μετά την πανδημία.

Οντως ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει πλέον ότι απαιτούνται περισσότερα κονδύλια για υποδομές ενέργειας Ωστόσο, οποιεσδήποτε αλλαγές χρειάζονται τη στήριξη των Βρυξελλών, θέτοντας σε κινδύνο την κατανομή των χρημάτων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για να αναθερμανθεί η ιταλική οικονομία. Η Τζιόρτζια Μελόνι, επιπλέον, τάσσεται υπέρ μιας μεγαλύτερης ανάμειξης του κράτους στον οικονομικό μηχανισμό. Και κάτι τέτοιο πιθανώς να διακύβευε τις συμπεφωνημένες ιδιωτικοποιήσεις, όπως είναι εκείνη της διαδόχου της Alitalia, ΙΤΑ, καθώς και της παμπάλαιης τράπεζας Monte dei Paschi di Siena.

Παρά ταύτα, η Ιταλία χρειάζεται την αρωγή των επενδυτών για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της. Οι ανησυχίες των αγορών είχαν υποχρεώσει έναν προηγούμενο αντισυστημικό πρωθυπουργό να περικόψει τα δαπανηρά δημοσιονομικά σχέδιά του το 2018 και το 2019. Επιπροσθέτως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε τον Ιούλιο πως θα παρέμβει να ενισχύσει χώρες δεχόμενες κερδοσκοπικές επιθέσεις, μόνον εάν αυτές συμμορφώνονται με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. και δεν προκαλέσουν διόγκωση των δημοσίων οικονομικών τους. Συν τοις άλλοις, η ανοδική πορεία των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων με τη διαφορά έναντι των 10ετών γερμανικών να διπλασιάζεται στις 200 μονάδες βάσης σε ένα έτος, υποδηλώνει ότι δεν μπορεί η Ιταλία να θεωρήσει δεδομένες τις αγορές. Τέτοιες εξωτερικές πιέσεις θα θέσουν σε δοκιμασία την οποιαδήποτε ριζοσπαστική προσέγγιση των δημοσιονομικών της.

Η πραγματικότητα ενδέχεται να φρενάρει τα μεγαλόπνοα σχέδια δαπανών της νέας κυβέρνησης.