Τα μηνύματα που φρέναραν τον Ερντογάν

Στη ρότα των κοιτασμάτων οι επόμενες κινήσεις του

Τα επόμενα βήματα μετά την απόφαση Ερντογάν για δραστηριοποίηση του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» σε τουρκική υφαλοκρηπίδα. Η απόφαση δεν υπαγορεύθηκε μόνο από πολιτικούς υπολογισμούς, λεπτές γεωπολιτικές ισορροπίες και τις πιέσεις από τη Δύση, αλλά και με βάση την ενεργειακή «δίψα» της τουρκικής οικονομίας, που είναι σημαντικά εξαρτημένη από το φυσικό αέριο. Ποιες οι πιθανότητες να επιχειρηθούν γεωτρήσεις σε περιοχή δυνητικής ελληνικής κυριαρχίας τους επόμενους μήνες.

Παρά τις ρητορικές επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, η Aγκυρα επέλεξε τη σταθερότητα και στέλνει το γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» σε περιοχή που βρίσκεται κοντά στις τουρκικές ακτές, δίχως να προκαλεί ενόχληση ούτε στην Αθήνα ούτε στη Λευκωσία.

Στα χέρια των Τούρκων υπήρχαν ερευνητικά δεδομένα για 5 πιθανά σημεία σχετικά με την ύπαρξη πιθανών κοιτασμάτων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσόγειου – κάποια από αυτά, μάλιστα, ήταν σε διαφιλονικούμενα μέρη. Πολιτικοί αναλυτές της γειτονικής χώρας εκτιμούν ότι με την απόφαση που έλαβε ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Αγκυρα επιχείρησε να μην ανεβάσει την ένταση στην περιοχή. Επισημαίνεται ότι αυτή η σημαντική απόφαση θεωρείται πως συνδυάζει την πολιτική ανάλυση με την εκτίμηση των επιστημονικών δεδομένων.

Τις τελευταίες εβδομάδες, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ε.Ε. είχαν τοποθετηθεί υπέρ της σταθερότητας στην περιοχή και είχαν εκφραστεί υπέρ των ελληνικών θέσεων.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στη φιέστα που διοργανώθηκε την περασμένη Τρίτη στο λιμάνι Τάσουτζου της Μερσίνης, ανακοίνωσε ότι το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» θα αρχίσει τις πρώτες του γεωτρήσεις στην περιοχή Υörükler-1, η οποία βρίσκεται 55 χιλιόμετρα νότια της περιοχής Γκαζίπασα, κοντά στην Αττάλεια.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι στις σεισμογραφικές έρευνες που είχαν προηγηθεί, προέκυψαν κάποια στοιχεία για την πιθανότητα ύπαρξης φυσικού αερίου στην περιοχή, και γι’ αυτό το τουρκικό γεωτρύπανο θα κατευθυνθεί πρώτα προς τα εκεί. Ωστόσο, η Τουρκία στο παρελθόν έχει πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες και σε άλλες περιοχές και εντός της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ), αλλά και σε περιοχές κοντά σε ελληνικά νησιά εντός της δυνητικής ΑΟΖ της Ελλάδας. «Υπάρχουν 4-5 περιοχές στην Ανατολική Μεσόγειο που έχουν προκύψει δεδομένα από τις σεισμογραφικές έρευνες που έχουμε πραγματοποιήσει, και το γεωτρύπανό μας το στέλνουμε σε μία από αυτές», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ.

Η τουρκική NAVTEX για το τουρκικό γεωτρύπανο έχει ισχύ έως τις 7 Οκτωβρίου, και ο κ. Ντονμέζ ανέφερε ότι χρειάζονται 45-60 ημέρες για να ολοκληρωθεί η πρώτη γεώτρηση και να προκύψουν δεδομένα.

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το επόμενο χρονικό διάστημα η Τουρκία θα επιχειρήσει να κρατήσει χαμηλούς τόνους, όμως αυτό θα ισχύει σε περίπτωση που δεν προκύψουν ενέργειες από την Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι συστάσεις του Μπάιντεν προς τον Ερντογάν για «σταθερότητα στο Αιγαίο» και οι θέσεις της υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, για τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά σύνορα φαίνεται πως συνεκτιμήθηκαν πριν η Αγκυρα λάβει τις αποφάσεις της.

Πάντως, έμπειροι συνομιλητές μας αναφέρουν ότι σε περίπτωση που προκύψει αλλαγή δεδομένων, δηλαδή επιχειρηθεί κάποια σεισμική έρευνα ή γεώτρηση σε περιοχές που η Αγκυρα ισχυρίζεται ότι εκτείνεται η υφαλοκρηπίδα της, τότε τους επόμενους μήνες η Τουρκία μπορεί και πάλι να δραστηριοποιηθεί σε περιοχές που θα προκαλούσαν την ενόχληση της Λευκωσίας και της Αθήνας.

Η επιλογή της θέσης της γεώτρησης δεν σημαίνει ότι έχει αλλάξει η πολιτική της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, κι αυτό επιχείρησε να εξηγήσει ο κ. Ερντογάν στην ομιλία του πριν από τον απόπλου του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν», ο οποίος δήλωσε ότι «με αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσουμε να ψάχνουμε μέχρι να βρούμε φυσικό αέριο. Οι δραστηριότητες έρευνας και γεώτρησης που πραγματοποιούμε στη Μεσόγειο είναι σε δικές μας κυρίαρχες περιοχές. Δεν χρειαζόμαστε την άδεια ή τη συγκατάθεση κανενός γι’ αυτό. Ούτε οι μαριονέτες ούτε αυτοί που κρατούν τα νήματα στα χέρια τους θα μπορέσουν να μας εμποδίσουν να πάρουμε ό,τι δικαιούμαστε στη Μεσόγειο. Αν και κάποιοι που θα συναντήσουν το όνομα “Αμπντούλ Χαμίτ Χαν” στη Μεσόγειο θα σκεφτούν πρώτα τη μάχη του Δομοκού». Αναλυτές παρατήρησαν ότι ο Τούρκος πρόεδρος, για την πολιτική που ασκεί η χώρα του το 2022, επέλεξε να θυμίσει τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Το εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι μία ημέρα νωρίτερα, ο Ερντογάν στην 3η Διάσκεψη των Πρέσβεων στην Αγκυρα εξέφρασε την επιθυμία της χώρας του να προσεγγίσει τις Βρυξέλλες. «Δεν κάναμε και δεν θα κάνουμε βήμα πίσω από τον στόχο μας για ένταξη στην Ε.Ε. Είστε πρωτίστως εσείς που προστατεύετε τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των 7 εκατομμυρίων πολιτών μας που ζουν στο εξωτερικό, κυρίως στην Ευρώπη».

Στην ίδια διάσκεψη, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε ότι «αναμένουμε από την Ε.Ε. να λάβει μέτρα που θα δώσουν και πάλι ώθηση στις προσπάθειες συνεργασίας μας και στην ενταξιακή μας διαδικασία».

Πάντως, η Αγκυρα μιλάει για προσέγγιση με τις χώρες της Δύσης, όμως στην πράξη προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο τη Μόσχα. Η συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Σότσι, την περασμένη εβδομάδα, φαίνεται ότι θα φέρει αποτελέσματα σε επίπεδο γεωστρατηγικής και οικονομικής πολιτικής, με αμοιβαίο όφελος.

Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν οι πληρωμές του φυσικού αερίου που αγοράζει η Τουρκία από τη Ρωσία να γίνονται αντί σε δολάρια, σε ρούβλια ή λίρες, ώστε η Αγκυρα να μην υφίσταται την πίεση της αγοράς του αμερικανικού νομίσματος.

Παράλληλα, όμως, στον διεθνή Τύπο υπάρχουν αναφορές ότι εξετάστηκαν τρόποι ώστε οι ρωσικές εταιρείες και τράπεζες να μπορούν να κάνουν συναλλαγές μέσω τουρκικών τραπεζών για να παρακάμπτουν τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί εις βάρος της Μόσχας. Παράλληλα, εξετάστηκε το ενδεχόμενο της εξαγοράς μεριδίου τουρκικών πετρελαϊκών εταιρειών, ώστε να παρακαμφθούν οι κυρώσεις και σε αυτόν τον τομέα.

Οι συστάσεις Μπάιντεν προς τον Ερντογάν για «σταθερότητα στο Αιγαίο» ελήφθησαν σοβαρά υπ’ όψιν από την Αγκυρα.