Το Μάτι δεν κρύβεται

«Πώς να κρύψουμε τους νεκρούς. Οι νεκροί δεν κρύβονται, αλλά ούτε και εικάζονται». Τραγική ειρωνεία. Αν δεν γνωρίζει κανείς ότι η φράση αυτή ανήκει στον πρωθυπουργό της κυβέρνησης του 2018, όταν κάηκαν δεκάδες άνθρωποι στο Μάτι, αβοήθητοι, μέσα σε ένα αδιανόητο μπάχαλο και ασυνεννοησία κρατικών υπηρεσιών, αρμοδίων και υπευθύνων, δεν μπορεί να διαφωνήσει. Τέσσερα χρόνια μετά την αντίδραση αυτή του Αλέξη Τσίπρα (στη δριμεία κριτική που δεχόταν από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση), η δίκη για το Μάτι, που είναι σε εξέλιξη, επιβεβαιώνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι οι νεκροί δεν γίνονται ποτέ παρελθόν. Είναι διαρκώς παρόντες, ακόμη κι όταν νομίζουμε ότι ο χρόνος φροντίζει να απαλύνει τα πένθη. Κάθε προσπάθεια που έγινε το καλοκαίρι του 2018 να κατευναστούν οι αντιδράσεις και να διαχυθούν οι ευθύνες, επιστρέφει στους «αποστολείς» με δριμύτητα, μέσα από τις καταθέσεις των μαρτύρων. Κι εδώ, δεν υπάρχουν εικασίες, ούτε υποθέσεις. Μόνο βιώματα. Εικόνες αδιάβλητες και απρόσβλητες από οποιαδήποτε πολιτική εκμετάλλευση. Μυρωδιές, ουρλιαχτά, τεράστιες φλόγες, νεκροί, εγκαυματίες. Οι στιγμές επιστρέφουν, λεπτό προς λεπτό, με ωμό ρεαλισμό. Οι λέξεις που περιγράφουν τους πολλαπλούς εφιάλτες, τέσσερα χρόνια μετά, ανασυστήνουν το τοπίο. «Πομπηία», όπως είπε αυτόπτης μάρτυρας. «Και που σώθηκα, είναι σαν να έχω πεθάνει».

Πώς «απορροφά» μια κοινωνία 104 νεκρούς, οι 100 από τους οποίους κάηκαν, επιτόπου, ζωντανοί; Σήμερα, που η τραγωδία δεν είναι πια νωπή, που η αλήθεια της δεν μπορεί να μεταμφιεστεί σε ψέμα, που οι συντεταγμένες της δεν ισοπεδώνονται και δεν μετριούνται μόνο με γνώμονα το «πολιτικό κόστος», ποιες είναι οι συνέπειες; Οχι σε όσους επιβίωσαν –αυτές οι συνέπειες είναι περισσότερο από εμφανείς–, αλλά σε εμάς, τους θεατές, τους αναγνώστες, τους πολίτες αυτής της χώρας; Πορευόμαστε το ίδιο και οι ίδιοι ή κάτι ελάχιστο έχει μετακινηθεί; Γιατί όσο και να απωθεί κανείς ή να αποφεύγει το θέμα, να προσπερνάει τις ιστορίες των κατοίκων ή των άτυχων τουριστών, να κλείνει τα μάτια στα τραύματα, να «μη θέλει» και να «μην αντέχει» να ακούει ή να διαβάζει, το Μάτι δεν κρύβεται. Η «στραβή στη βάρδια» δεν κρύβεται. Το Μάτι έχει εγγραφεί ήδη στην κληρονομιά μας. Είναι μέρος της. Είτε το θέλουμε είτε όχι. Θα το κουβαλάμε, συνειδητά ή ασυνείδητα, θα μας ορίζει.