ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΒΗΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ NATURA

Καθορίστηκαν οι «στόχοι διατήρησης» οικοτόπων και απειλούµενων ειδών

Πριν από δύο ηµέρες έγινε ένα εξαιρετικά σηµαντικό βήµα για την προστασία του περιβάλλοντος στη χώρα µας. ∆εν σχετίζεται µε την ψήφιση του γνωστού πολυνοµοσχεδίου, αλλά µε την «κύρωση» από το υπουργείο Περιβάλλοντος ενός κειµένου, που για πρώτη φορά θέτει συγκεκριµένους στόχους για 263 από τις 446 περιοχές του δικτύου Natura. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργείται το γνωστικό υπόβαθρο για να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα για το κοµµάτι του φυσικού µας πλούτου που πρέπει να προστατευθεί. Παράλληλα «κλείνει» ένα σηµαντικό κενό έναντι της κοινοτικής νοµοθεσίας και γίνεται πιο ουσιαστική η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων στις περιοχές αυτές.

Αυτό το θεσµικό κείµενο, που δηµοσιεύθηκε στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ1807Β/23) είναι το αποτέλεσµα της συλλογικής εργασίας ειδικών επιστηµόνων από ελληνικά πανεπιστήµια και περιβαλλοντικές οργανώσεις, που έγινε στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράµµατος LIFE-IP 4 Natura. Πρόκειται για τον καθορισµό των «στόχων διατήρησης» σηµαντικών οικοτόπων και απειλούµενων ειδών, περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000, ενώ ακολουθούν µέσα στην άνοιξη και οι στόχοι διατήρησης για την ορνιθοπανίδα (οι υπόλοιπες 183 περιοχές του δικτύου Natura).

Τι είναι οι στόχοι διατήρησης; Κάθε µία από τις περιοχές που επελέγησαν για να συγκροτήσουν το δίκτυο Natura 2000 της Ελλάδας πριν από µια 25ετία, επελέγη για κάποιον συγκεκριµένο λόγο: είτε γιατί σε αυτή βρίσκεται κάποιο απειλούµενο είδος της χλωρίδας ή της πανίδας είτε επειδή φιλοξενεί έναν πολύ σηµαντικό οικότοπο (ή και τα δύο µαζί). Το... µόνιµο πρόβληµα της χώρας, που οδήγησε και στην καταδίκη από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο το 2019, ήταν ότι δεν έκανε πολλά, εκτός από τον χαρακτηρισµό των περιοχών αυτών και τη θέσπιση κάποιων οριζόντιων µέτρων. Αυτό που ζήτησε η κοινοτική νοµοθεσία το 2006 και έπρεπε να έχουµε κάνει έως το 2012 είναι να θεσπίσουµε συγκεκριµένους στόχους για τη διατήρηση (ή βελτίωση, αν η κατάστασή τους δεν είναι ικανοποιητική) των προστατευτέων αντικειµένων στις περιοχές Natura και να καθορίσουµε συγκεκριµένα µέτρα για να επιτύχουµε τους στόχους αυτούς.

Οι πρώτες µελέτες

Το υπουργείο Περιβάλλοντος επιχείρησε στο παρελθόν να αντιµετωπίσει την έλλειψη, αναθέτοντας σε ιδιώτη την εκπόνηση µελέτης. Η µελέτη παραδόθηκε το 2015, ωστόσο δεν έγινε δεκτή από τις κοινοτικές υπηρεσίες, καθώς θεωρήθηκε ανεπαρκής. Επειτα από διαβουλεύσεις µε τις κοινοτικές αρχές, αποφασίστηκε µέσω ανακατανοµής των πόρων που διατέθηκαν στο LIFE-IP (δηλαδή χωρίς επιπρόσθετους κοινοτικούς πόρους) µια επιστηµονική οµάδα να αναθεωρήσει την παλαιά µελέτη και να συγκεντρώσει όλη τη γνώση που έχει προκύψει έκτοτε από νέες επιστηµονικές δηµοσιεύσεις και ερευνητικά προγράµµατα σε ένα συνολικό κείµενο. Για τις περιπτώσεις εκείνες όπου η επιστηµονική γνώση δεν είναι ακόµη αρκετή, αποφασίστηκε αυτό να επισηµαίνεται στο κείµενο των στόχων διατήρησης και να συµπληρωθούν τα κενά µέσα στην επόµενη τριετία µέσω στοχευµένων επιστηµονικών προγραµµάτων. Το κείµενο ολοκληρώθηκε, συζητήθηκε µε τους κοινοτικούς και αφού ωρίµασε για ένα έτος στα συρτάρια του υπουργείου, τελικά ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε µε απόφαση του υφυπουργού Γιώργου Αµυρά.

Εκκρεµότητες

Το επόµενο βήµα είναι η ολοκλήρωση των ειδικών περιβαλλοντικών µελετών (που «σέρνονται» την τελευταία τριετία), µε τις οποίες θα θεσπιστούν συγκεκριµένα µέτρα για να επιτύχει η χώρα τους στόχους διατήρησης.

Ας δούµε µερικά παραδείγµατα.

• Στην περιοχή Πεταλούδες της Πάρου υπάρχει ένα δάσος µε χαµηλούς κέδρους, έκτασης 137 στρεµµάτων. Ως στόχος τίθεται το δάσος αυτό να διατηρήσει την έκτασή του, καλύπτοντας πάνω από το 40% της εν λόγω περιοχής σε συνύπαρξη µε άλλα τοπικά είδη, ενώ τα ξενικά είδη φυτών να µειωθούν κατά 5%. Στην ίδια περιοχή υπάρχει έκταση 30 στρεµµάτων µε φρυγανικά είδη που πρέπει επίσης να διατηρηθεί. Στην ίδια περιοχή έχει καταγραφεί ένα σπάνιο είδος πεταλούδας και ο λαφιάτης (είδος φιδιού), αλλά δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να τεθούν συγκεκριµένοι στόχοι.

• Στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά στην Αττική, το κύριο προστατευόµενο είδος είναι το δάσος κουκουναριάς, έκτασης περίπου 95 στρεµµάτων. Στόχος είναι το δάσος να µη µειωθεί, αλλά να καταλάβουν µεγαλύτερο µέρος του (περισσότερο από το 50%) οι κουκουναριές. Παράλληλα αναφέρονται και άλλα είδη βλάστησης, οικοτόπων και ζωικών ειδών (λ.χ. χελώνες, σπιτόφιδο) µε συγκεκριµένους στόχους.

• Στην παραλία Αλυκής στη Σάµο ορίζεται στόχος η διατήρηση της έκτασης των µεσογειακών αλιπέδων (174 στρέµµατα), των αµµοθινών και του κεδροδάσους (47 στρέµµατα), καθώς και του πληθυσµού ενός είδους χελώνας. Μένει να συµπληρωθούν τα στοιχεία για την έκταση της ποσειδωνίας, της παρουσίας της φώκιας µονάχους µονάχους και άλλα.

• Στις προστατευόµενες αµµοθίνες του Κυπαρισσιακού Κόλπου, κύριος στόχος είναι να διατηρηθεί η έκτασή τους (932 στρέµµατα), όπως και τα παρακείµενα δάση κέδρων και κουκουναριάς. Ανάµεσα στους στόχους είναι και η διατήρηση του πληθυσµού της καρέτα καρέτα (750 άτοµα).

Κυρώθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος το κείµενο, που η Ε.Ε. ζητούσε από το 2012.