Γκέι, παντρεμένος και συντηρητικός

Καμία σεξουαλικότητα –και, η αλήθεια είναι, καμία ταυτότητα ή ταυτοτική εμπειρία από μόνη της– δεν εξασφαλίζει συγκεκριμένες πρακτικές στον δημόσιο βίο ή συγκεκριμένες απόψεις.

Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να βάζει ψηλά στην ατζέντα του ζητήματα δικαιωμάτων, συστημικού ρατσισμού, ισότιμης εθνοτικής συμμετοχής, πολυπολιτισμικότητας κ.λπ.

Υπάρχει, αλήθεια, αντίφαση ανάμεσα στην πολιτική συμπεριφορά του Στέφανου Κασσελάκη, ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες, και στο γεγονός ότι είναι ο πρώτος ανοιχτά γκέι πρόεδρος ελληνικού κόμματος; Μπορεί ένας γκέι πολιτικός να θυμίζει παράλληλα τους πολιτικούς παλαιάς κοπής, και δη αυτούς της άκρατης πατριαρχίας; Μπορεί να βλέπεις Στέφανο, με σύζυγο Τάιλερ, σκυλάκι και φόρμα γυμναστηρίου, και όταν ανοίγει το στόμα του να ακούς όχι μόνο τη λογική Πολάκη, μα και το στυλ του;

Το ερώτημα μου τέθηκε την περασμένη εβδομάδα και είναι, προφανώς, ένα λάθος ερώτημα. Καμία σεξουαλικότητα –και, η αλήθεια είναι, καμία ταυτότητα ή ταυτοτική εμπειρία από μόνη της– δεν εξασφαλίζει συγκεκριμένες πρακτικές στον δημόσιο βίο ή συγκεκριμένες απόψεις. Aσε που μια ταυτότητα δεν είναι ποτέ μόνη της – εντός κι εκτός μας συνοικεί, συνομιλεί, συμπορεύεται με άλλες ταυτότητες. Δεν είναι, λοιπόν, κάθε μετανάστης προοδευτικός (μια ματιά στην ελληνοαμερικανική κοινότητα μπορεί να πείσει για του λόγου το αληθές), δεν είναι κάθε γυναίκα μια ριζοσπαστική φεμινίστρια, δεν είναι κάθε μέλος της εργατικής τάξης κομμουνιστής ή σοσιαλιστής. Εντούτοις, όλες αυτές, και τόσες άλλες, ταυτοτικές θέσεις μπορούν να οδηγήσουν όσες τις μοιράζονται στο να σκεφθούν τις πολύπλοκες κοινωνικές συνθήκες που δημιουργούν τους αποκλεισμούς, τις ανισότητες, την ανισοκατανομή στον πλούτο και στην αναγνώριση των δικαιωμάτων, τον κρατικό ή/ και κανονικοποιημένο ρατσισμό, τις πολλαπλές διασταυρώσεις που καθιστούν πολλούς συνανθρώπους μας πολλαπλά αποκλεισμένους, υπεξούσιους και αντικείμενα εκμετάλλευσης.

Το να είσαι μέλος μιας υποτελούς και καταπιεσμένης ομάδας, το να ανήκεις σε μια τάξη που γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, το να είσαι μέλος μιας κοινότητας που αγωνίζεται να κατακτήσει δικαιώματα, πολιτική εκπροσώπηση και φωνή (και βεβαίως, το να βρίσκεις τον εαυτό σου στη διασταύρωση πολλών από τα παραπάνω) είναι σίγουρα ένα πολιτικό εργαστήριο συχνότερα, είναι ένα πολύ προοδευτικό πολιτικό εργαστήριο και για σένα και για τις άλλες, και για τη σχέση όλων μας με την πολιτειότητα, και για τη σχέση όλων μας με την κοινότητα. Μέσα από τη διαφορά και από τη συνειδητοποίησή της γινόμαστε συμπολίτες. Μέσα από τη σεξουαλική ταυτότητα και την ταυτότητα φύλου, εν προκειμένω, μαθαίνουμε την αξία της έμφυλης και σεξουαλικής πολιτειότητας – το ότι η ισότιμη συμμετοχή στην έννοια του πολιτικού ξεκινάει και από την ελεύθερη πρόσβαση κάθε έμφυλης και σεξουαλικής ταυτότητας στη δημόσια σφαίρα. Υπ’ αυτήν την έννοια, το να πηγαίνει ένα γκέι ζευγάρι στο γυμναστήριο με τις κάμερες κατά πόδας είναι μια πολιτική στιγμή στον βαθμό που επιτελεί μια πρωτόγνωρη ορατότητα σε μια κοινωνία όπως η ελληνική. Το ποια και πώς παίρνει την ευθύνη για τη ριζοσπαστικότητα αυτής της πολιτικής στιγμής, όμως, δεν είναι δεδομένο, όπως δεν είναι δεδομένο και το σε ποιες πολιτικές διασταυρώσεις οδηγεί αυτή η συνθήκη.

Το πόσο έχει καθορίσει η σεξουαλική ταυτότητα του Στέφανου Κασσελάκη την πολιτική του ταυτότητα, το αφήνω στην κρίση της καθεμιάς. Προσωπικά, διακρίνω στον δημόσιο βίο του, και δη έτσι όπως αυτός προβάλλεται, πολύ περισσότερη κανονικότητα παρά διαφορετικότητα – μια εκδοχή λευκής ομοκανονικότητας και ήπιου ομοεθνικισμού (homonationalism), που όμοιά της έχω συναντήσει συχνά στο παρελθόν, σε όλο το πολιτικό φάσμα, και σίγουρα στην αμερικανική και την ευρωπαϊκή Δεξιά και Ακροδεξιά. Το κόμμα της Λεπέν στη Γαλλία έχει πολλούς γκέι άντρες, παντρεμένους και ανύπαντρους, λιγότερο ή περισσότερο γυμνασμένους – το ίδιο και η ολλανδική Ακροδεξιά ή οι Βρετανοί συντηρητικοί.

Ας σημειώσω, επίσης, ότι ο ίδιος ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να βάζει ψηλά στην ατζέντα του ζητήματα δικαιωμάτων, συστημικού ρατσισμού, ισότιμης εθνοτικής συμμετοχής, πολυπολιτισμικότητας, εκδημοκρατισμού της παιδείας, σεβασμού στους μετανάστες και στους πρόσφυγες κ.λπ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, ότι οι πιο συγκροτημένες κριτικές φωνές αυτήν τη στιγμή για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ έρχονται και από τον χώρο των δικαιωμάτων, του φεμινιστικού, κουίρ και αντιρατσιστικού κινήματος: βλέπουν, και σωστά, ότι με τον Κασσελάκη και την ομάδα του στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δημιουργείται ένα κενό εκπροσώπησης σε αυτά τα θέματα.

Το βασικό οξύμωρο δεν είναι, όμως, αυτό. Είναι ότι η ανάδειξη του Κασσελάκη, ενός γκέι άντρα, στην κορυφή του ΣΥΡΙΖΑ, βοηθήθηκε και από το γεγονός ότι αυτό το κόμμα είχε εκπαιδευθεί τα τελευταία χρόνια να εργαλειοποιεί μια σειρά σημαντικών κοινωνικών αιτημάτων, να τα κάνει σλόγκαν στην πιο χαλαρή, μπανάλ και λειασμένη εκδοχή τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επίσης εκπαιδευθεί να λέει ότι εκπροσωπεί μια σειρά κινημάτων, εσωτερικά να πιστεύει ότι τα πατρονάρει, ενώ ουσιαστικά είχε χάσει από καιρό κάθε ουσιαστική επαφή μαζί τους. Ας μην ξεχνάμε ότι και την περίφημη ψήφιση του νόμου για το σύμφωνο συμβίωσης την παρήγγειλε ο Αλέξης Τσίπρας να περάσει στα γρήγορα, Δεκέμβριο του 2015, για να γίνει αντίστιξη στην τότε ψηφιζόμενη δέσμη νέων μέτρων – το άτυπο μνημόνιο του ’15. Κλασική κίνηση pinkwashing, ομοξεπλύματος δηλαδή. Χρόνια μετά, η πρόσκληση και υπερπροβολή ενός «επιτυχημένου γκέι ομογενούς» στην Ελλάδα θα ακολουθούσε το ίδιο σκεπτικό από τους ίδιους ανθρώπους.