Χρειαζόμαστε μια μεγάλη κινητοποίηση των πολιτών

– Βλέπετε να αναπτύσσεται κάποιο άλλο μοντέλο διακυβέρνησης ή μια άλλη μορφή δημοκρατίας;

– Υπάρχει ένας πειρασμός, ειδικά για όσους επικρίνουν τη δημοκρατία, να πουν ότι υπάρχουν καλύτερα μοντέλα εκεί έξω, όπως η Κίνα και η Σιγκαπούρη. Νομίζω δεν είναι ο σωστός τρόπος να δει κανείς αυτό το ζήτημα. Βεβαίως υπάρχουν εξαιρετικές περιπτώσεις όπως η Σιγκαπούρη, αλλά για κάθε μία Σιγκαπούρη υπάρχουν πάρα πολλές αυταρχικές χώρες όπου κανείς δεν θέλει να ζήσει, όπου η οικονομία είναι κατεστραμμένη και οι πολίτες καταπιέζονται συστηματικά στην καθημερινή τους ζωή. Οπότε, όταν λέμε «ίσως θα έπρεπε να έχουμε ένα αυταρχικό σύστημα», καλό θα ήταν να σκεφτόμαστε τι είναι πραγματικά αυτά τα καθεστώτα και να λέμε «προτιμώ να ζω σε μια δημοκρατία που δεν λειτουργεί καλά παρά σε ένα αυταρχικό σύστημα που δεν λειτουργεί καλά».

Eνα δεύτερο σημείο που θα ήθελα να αναφέρω είναι ότι είναι εύκολο να εκληφθεί όλη η αναταραχή που βλέπει κανείς στη Δυτική Ευρώπη –όπως η άνοδος των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων ή η άνοδος του τραμπισμού στις ΗΠΑ– ως ένδειξη αδυναμίας. Πιστεύω όμως ότι στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε είναι ενδεχομένως μια διαδικασία αυτοδιόρθωσης σε εξέλιξη. Οι δημοκρατίες, σε αντίθεση με τα απολυταρχικά συστήματα, είναι ιδιαίτερα διαφανείς. Μπορούμε να δούμε όλα τα προβλήματα να λαμβάνουν χώρα μπροστά στα μάτια μας, κάθε ώρα, κάθε μέρα. Στα απολυταρχικά συστήματα, δεν υπάρχει διαφάνεια. Δεν βλέπουμε τι συμβαίνει. Και έτσι, όταν τα απολυταρχικά συστήματα καταρρέουν –όπως η κατάρρευση του κομμουνισμού– συμβαίνει εν μια νυκτί και πάντα αποτελεί έκπληξη. Στις δημοκρατίες, βλέπουμε όλα τα προβλήματα μπροστά μας. Και έτσι το εκλαμβάνουμε ως αδυναμία, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να είναι πηγή ανθεκτικότητας, ότι υπάρχει μια διαδικασία αυτοδιόρθωσης.

– Διακρίνω μια σχεδόν μεταφυσική πίστη ότι το αμερικανικό σύστημα μπορεί να επανεφεύρει τον εαυτό του. Θεωρείτε ότι υπάρχουν οι ελίτ που θα επανασχεδιάσουν το σύστημα;

– Δεν θα προέλθει από τις ελίτ. Υπάρχει μια μακρά παράδοση κινητοποίησης των πολιτών που έκανε την Αμερική πιο δημοκρατική και πιο ισχυρή ταυτόχρονα. Αν σκεφτείτε τις αρχές του 20ού αιώνα, το Προοδευτικό Κίνημα ήταν ένα κίνημα περιθωριοποιημένων, στο οποίο ο Θίοντορ Ρούσβελτ έθεσε τον εαυτό του επικεφαλής και το οποίο περιλάμβανε μια ολόκληρη σειρά από δραστικές ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, η απευθείας εκλογή των γερουσιαστών μας, η εισαγωγή προοδευτικής φορολογίας εισοδήματος. Oλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες εκείνη την εποχή θεωρούνταν ριζοσπαστικές, προωθήθηκαν

από πολίτες –συχνά της μεσαίας τάξης, καθώς και της εργατικής τάξης– και μεταρρύθμισαν την Αμερική. Eτσι, ο 20ός αιώνας είναι σε μεγάλο βαθμό ο αμερικανικός αιώνας, επειδή αυτές οι μεταρρυθμίσεις ήταν επιτυχείς. Αν αναλογιστούμε και το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Θεωρώ ότι πραγματοποιήθηκε εν μέρει ενόψει του Ψυχρού Πολέμου και της αντίληψης ότι ήταν υποκριτικό να είμαστε δήθεν μια δημοκρατία εν μέσω Ψυχρού Πολέμου. Συνεπώς, έπρεπε να κάνουμε το σύστημά μας πιο δημοκρατικό και θεωρώ ότι αυτό αποτελεί πηγή δύναμης εδώ και 50 χρόνια. Επομένως, πιστεύω ότι σήμερα χρειαζόμαστε ένα παρόμοιο κίνημα θεσμικής μεταρρύθμισης για να κάνουμε τη δημοκρατία μας να λειτουργήσει καλύτερα και αποτελεσματικότερα.

Προτιμώ να ζω σε μια δημοκρατία που δεν λειτουργεί καλά παρά σε ένα αυταρχικό σύστημα.

– Τέλος, πώς αισθάνεστε που κάθεστε εδώ στο Χάρβαρντ και παρατηρείτε τον κόσμο;

– Δεν κάθομαι στο Κέμπριτζ. Βρίσκομαι μακριά από τα προβλήματα που έχει κανείς στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Αλλά είμαι πολίτης και μεγάλωσα στα δάση της Καλιφόρνιας, οπότε έχω μια αίσθηση του τι συμβαίνει στη χώρα. Θέλω να πω, όλη μου η ζωή δεν είναι εδώ στο Χάρβαρντ. Οπότε έχω αίσθηση της αναταραχής, της πόλωσης και του φόβου που νιώθουν οι πολίτες. Oμως πιστεύω επίσης ότι το καλό με το να βρίσκεσαι εδώ είναι οι διεθνείς διασυνδέσεις του Χάρβαρντ. Αντιλαμβανόμαστε το παγκόσμιο διακύβευμα των όσων συμβαίνουν. Oτι δεν είναι μόνο ένας αγώνας που αφορά τους Αμερικανούς. Είναι ένας αγώνας που αφορά τους πάντες.