Βέτο Παπανδρέου στη σύνοδο του ΝΑΤΟ

Μπλόκαρε την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος επικαλούμενος αδράνεια της Συμμαχίας μπροστά στην τουρκική επιθετικότητα

Η εκλογική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στις εθνικές εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981 προκάλεσε νευρικότητα και ανησυχία στις κυβερνήσεις της Δύσης, λόγω των προεκλογικών εξαγγελιών του Ανδρέα Παπανδρέου για επαναπροσδιορισμό, σε σημαντικό βαθμό, του φιλοδυτικού προσανατολισμού της Ελλάδας. Τα πρώτα σημαντικά δείγματα γραφής της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ –τουλάχιστον σε επίπεδο διακηρύξεων και κατευθύνσεων– δόθηκαν από τον Ανδρέα Παπανδρέου σε συνέντευξη που παραχώρησε στο αμερικανικό δίκτυο ABC μερικές ημέρες μετά τις εκλογές και έπειτα στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης στη Βουλή τον Νοέμβριο του 1981. Εκεί ο Παπανδρέου κατέστησε σαφή την επί της αρχής αντίθεση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ στην ύπαρξη του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας και υποστήριξε ότι η ατλαντική συμμαχία δεν κάλυπτε τις αμυντικές ανάγκες της Ελλάδας. Ακόμη, υπονόησε ότι η Ελλάδα θα αποσυρόταν από τις στρατιωτικές δομές (δηλαδή το λεγόμενο «στρατιωτικό σκέλος») του ΝΑΤΟ, διότι η συμφωνία επανεισδοχής της (η συμφωνία Ρότζερς του 1980), ιδίως έτσι όπως εφαρμοζόταν, έβλαπτε τα ελληνικά συμφέροντα. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι ήδη τότε δεν έκανε οποιαδήποτε νύξη για ενδεχόμενη πλήρη αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ. Ακόμη, ενώ δήλωσε ότι βασικό μέλημα της κυβέρνησης ήταν «η διαμόρφωση μιας ανεξάρτητης, γνήσια πολυδιάστατης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής», διευκρίνισε ότι η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ επρόκειτο να είναι και «μια πολιτική ρεαλισμού». Στα ζητήματα της συμμετοχής της χώρας στις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ και της απομάκρυνσης των αμερικανικών βάσεων από το ελληνικό έδαφος θα γίνονταν προσεκτικές κινήσεις και διαπραγματεύσεις και όχι «μονομερείς ενέργειες». Παράλληλα, ο Παπανδρέου τόνισε μεν ότι ήταν αναγκαίος ο επανακαθορισμός των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, αλλά στόχος της κυβέρνησής του ήταν η βελτίωση και εμβάθυνση των σχέσεων Ελλάδας - ΗΠΑ (σε πιο ισότιμη βάση).